Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2010

Δύο βιβλία για τον φιλόσοφο Κορνήλιο Καστοριάδη

[Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Πολίτες», τχ. 16, Ιούλιος 2010]


Δύο βιβλία συμβολή στη συζήτηση
για την πολιτική φιλοσοφία του
Κορνήλιου Καστοριάδη και την αυτονομία

ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΝΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ
ΣΤΟΧΑΣΤΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
Επιμέλεια
Α. Αποστολόπουλος & Γ.Ν. Οικονόμου
Εκδ. Σύγχρονη Δελφική Αμφικτυονία, Αθήνα, 2010.

Το βιβλίο αυτό περιέχει τις δεκαοκτώ εισηγήσεις του Συνεδρίου που έγινε στην Αθήνα, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, τον Νοέμβριο του 2007. Το Συνέδριο αυτό, αφιέρωμα στην πολιτική φιλοσοφία του Κορνήλιου Καστοριάδη, οργανώθηκε από τον Α. Αποστολόπουλο και τον Γ. Ν. Οικονόμου, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι και για τη συγκέντρωση αυτών των εισηγήσεων στο ανωτέρω βιβλίο. Οι συγγραφείς των 18 εισηγήσεων είναι: Α. Αποστολόπουλος, Θ. Βελισσάρης, Γ. Δαρεμάς, Α. Δεληγιώργη, Α. Θεοδωρίδης, Φ. Θεοδωρίδης, Α. Κιουπκιολής, Μ. Μητροσύλη, Α. Μουζακίτης, Γ. Ν. Οικονόμου, Κ. Ράντης, Σ. Ροζάνης, Ε. Ρούμκου, Ν. Τζ. Σέργης, Ν. Σταμάτης, Θ. Τάσης, Δ. Τσακίρη, Γ. Χαριτόπουλος.
Ο Κ. Καστοριάδης είναι από τους σημαντικώτερους φιλοσόφους του 20ου αιώνα και η πολιτική του φιλοσοφία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη και πηγή γόνιμου στοχασμού. Ειδικά σήμερα σε περίοδο παγκόσμιας κρίσης οι αναλύσεις του για το σύστημα του φιλελεύθερου και νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού καθώς και για το αντίστοιχο πολιτικό σύστημα μέσα από το οποίο εκφράζεται ο καπιταλισμός, δηλαδή το αντιπροσωπευτικό σύστημα, βρίσκουν τη δικαίωσή τους. Σήμερα σε καιρούς κρίσης διαπιστώνουμε ότι το σύστημα αυτό αντιπροσωπεύει όχι τα συμφέροντα των πολλών, των κατωτέρων στρωμάτων ή το γενικό συμφέρον, όπως συνήθως λέγεται, αλλά τα συμφέροντα των ολίγων ισχυρών, των τραπεζών, των επιχειρήσεων και των ανωτέρων στρωμάτων.
Η διαπίστωση αυτή είναι εμφανής ειδικώτερα στην Ελλάδα σε περίοδο κοσμοϊστορικών κοινωνικών και οικονομικών ανατροπών εις βάρος των κατωτέρων στρωμάτων, μισθωτών, συνταξιούχων, νέων και ανέργων υπό την καθοδήγηση του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και της ΕΕ.. Ενώ από την άλλα πλευρά οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις δεν πληρώνουν τίποτε, αντιθέτως επωφελούνται από την κερδοσκοπία, από τα δάνεια και τους καινούριους νόμους που ψηφίζονται από το κοινοβούλιο.
Είναι λοιπόν απαραίτητος ο στοχασμός και η ανάλυση για την κατανόηση της παρούσας κατάστασης και βεβαίως για την πολιτική πράξη. Δεν υπάρχει καλύτερος οδηγός προς τούτο από τις αναλύσεις του Κορνήλιου Καστοριάδη. Το βιβλίο αυτό με τις δεκαοκτώ εισηγήσεις έρχεται σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία να συμβάλει στη συζήτηση για την πολιτική θεωρία και να αναδείξει ή να συνεχίσει τις αναλύσεις του πρωτοποριακού στοχαστή για την αυτονομία, ατομική και συλλογική. Έκαστο από τα κείμενα του βιβλίου προσεγγίζει μία διαφορετική πτυχή της φιλοσοφίας του Κ. Καστοριάδη, την επεκτείνει ή την αναπροσδιορίζει με τις δικές του κριτικές προσλαμβάνουσες. Συμβάλλει έτσι στην περαιτέρω κατανόηση σημείων που αποτελούν βάση για κάθε φιλοσοφική και πολιτική συζήτηση.


ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΝΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ
Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΗ
επιμέλεια
Γιώργος Ν. Οικονόμου 

Τα κείμενα του τόμου αυτού επιχειρούν να προσεγγίσουν τη σκέψη του Κ. Καστοριάδη σε σχέση με τη σημερινή πολιτική και κοινωνική κατάσταση, να αναλύσουν την τόσο παρεξηγημένη και διαστρεβλωμένη - από τη γένεσή της στην αρχαία Ελλάδα έως τη σημερινή εποχή - έννοια της δημοκρατίας, να προσδιορίσουν την συμβολή του φιλοσόφου στην ανάδειξη της δημοκρατίας ως βασικού στοιχείου του προτάγματος της αυτονομίας, να συγκρίνουν επίσης τις ιδέες του με αυτές άλλων στοχαστών που εμφορούνται από την ιδέα της πολιτικής αλλαγής, να επισημάνουν σημεία προσεγγίσεως και αποκλίσεως, να αναδείξουν εν ολίγοις τη σημασία ενός σημαντικού έργου για τη δύσκολη κατάσταση που διέρχονται οι σύγχρονες κοινωνίες. 
Οι συγγραφείς των κειμένων:
Γ. Αλατζόγλου-Θέμελη, Γ. Δαρεμάς, Α. Κιουπκιολής, Ν. Κυριαζής, Α. Μουζακίτης,
Γ. Ν. Οικονόμου, Θ. Πολλάτος, Σ. Ροζάνης, Β. Ρωμανός, Θ. Τάσης, Δ. Τσακίρη. 

ΑΝΙΚΑΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

[Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Πολίτες", αρ. 15, Ιούνιος 2010]

Γιώργος Ν. Οικονόμου
Δρ Φιλοσοφίας

ΑΝΙΚΑΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Η νεοελληνική κοινωνία βαδίζει ολοταχώς προς την φθορά χωρίς αντίσταση και διεκδίκηση θεσμικών πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών. Έχει αφεθεί και εναποθέσει τις ελπίδες της στην ανίκανη κυβέρνηση του Γ. Α. Παπανδρέου. Ο τελευταίος είναι χαρακτηριστικό δείγμα ανικανότητας και παλαιοκομματισμού, που χαρακτηρίζουν ανέκαθεν τον νεοελληνικό πολιτικό βίο. Μερικά παραδείγματα αρκούν για να τεκμηριώσουν τον ισχυρισμό αυτό. Όπως είναι γνωστό στην προεκλογική εκστρατεία του ο Γ. Α. Π. υποσχόταν ότι θα κάνει την Ελλάδα Δανία της Ν. Ευρώπης με την διαπίστωση ότι «Υπάρχουν λεφτά». Δύο τινά συνέβαιναν: είτε ήξερε την αληθή δεινή κατάσταση της οικονομίας και υποσχόταν ψευδή πράγματα με σκοπό να κερδίσει τις εκλογές, οπότε είναι απατεώνας, είτε δεν ήξερε την πραγματική κατάσταση οπότε είναι ανίκανος. Και στις δύο περιπτώσεις είναι επικίνδυνος.
Η πιο πιθανή πάντως περίπτωση είναι η πρώτη, διότι είναι γνωστό ότι πολλοί παράγοντες ήταν ενήμεροι της δεινής κατάστασης της οικονομίας. Πόσω μάλλον ένα ανώτερο πολιτικό στέλεχος από κόμμα εξουσίας και υπουργός επί σειρά ετών. Θα ήξερε λοιπόν ότι από το 1998 το ΔΝΤ εγκαλούσε την Ελλάδα ότι έδινε ψευδή οικονομικά στοιχεία και προειδοποιούσε για τις επιπτώσεις που θα είχε αυτό στο οικονομικό μέλλον της χώρας. Θα ήξερε επίσης ότι η τότε κυβέρνηση του Κ. Σημίτη όχι μόνο αδιαφόρησε αλλά το 2001 κατέφυγε στην περιβόητη Goldman Sachs για να αποκρύψει την αλήθεια, να καταφέρει να δανεισθεί και να εισέλθει στην ΟΝΕ.
Οι αβελτηρίες του Γ. Α. Π. συνεχίζονται σταθερά από τότε που ανήλθε στην εξουσία. Kατ’ αρχάς όταν ανήγγειλε στις διεθνείς αγορές ότι η Ελλάς βουλιάζει και την παρομοίασε με τον «Τιτανικό», έδινε το εναρκτήριο λάκτισμα για την ασύστολη κερδοσκοπία. Οι κερδοσκόποι είναι σαν τα κοράκια, καιροφυλακτούν και όταν μυρισθούν πτώμα επιτίθενται. Αυτό το ξέρει και ο δευτεροετής φοιτητής των οικονομικών σχολών. Στο πλαίσιο αυτό οι πολιτικές ηγεσίες δεν εκλέγονται για να κάνουν διαπιστώσεις, όπως κάνουν οι εμπειρογνώμονες, οι αναλυτές, οι κοινωνιολόγοι, οι οικονομολόγοι, αλλά να πράττουν έτσι ώστε να αποφεύγονται οι οδυνηρές εκπλήξεις και η σπέκουλα των διεθνών αγορών. Ο Γ. Α. Π. περιορίσθηκε στο ρόλο του ουδέτερου καταγραφέα του επικειμένου ναυαγίου, δηλαδή επέδειξε πολιτική ανωριμότητα.
Όταν επίσης τα σπρεντ είχαν ανέβει πάρα πολύ μία λύση ήταν να προτείνει ο Γ.Α.Π στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να αγοράσει τα κρατικά ομόλογα απ’ ευθείας από την Ελλάδα, όπως κάνουν όλες οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου στο εσωτερικό των χωρών τους. Τη λύση αυτή ο Γ.Α.Π. τη θεώρησε «αδύνατη». Τον Μάιο του 2010 όμως οι Ευρωπαίοι αρχηγοί υποχρεώθηκαν να δώσουν εντολή στην ΕΚΤ να πραγματοποιήσει αυτό που ο Γ. Α. Π. θεωρούσε «αδύνατο» πριν από δύο μήνες. Πάλι δηλαδή απεδείχθη ανίκανος.
Υπήρχε επίσης και μία άλλη λύση στις κρίσιμες ημέρες: να εκδόσει «λαϊκά ομόλογα». Ο Γ. Α. Π. αρνήθηκε να το πράξει με το αιτιολογικό ότι θα κατέρρεε δήθεν το τραπεζικό σύστημα! Όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση δύο μήνες μετά συστήνει στις χώρες της Ευρωζώνης να εκδίδουν κρατικά ομόλογα που απευθύνονται σε όλους τους καταθέτες. Ο Γ.Α. Π απεδείχθη πάλι πολιτικώς ανεπαρκής.
Ακόμη, μετά την ακυβερνησία πολλών μηνών και τη στροφή του με την αναγγελία των επαχθών μέτρων στις 3 Μαρτίου, το οικονομικό επιτελείο επανελάμβανε σε όλους του τόνους ότι το ΔΝΤ δεν θα ζητήσει νέα μέτρα εάν προσφύγουν σε αυτό. Φυσικά ο Γ.Α.Π. πάλι έπεσε έξω ή έλεγε ψέμματα, διότι αναγκάσθηκε δύο μήνες αργότερα να υιοθετήσει τις ληστρικές για τα κατώτερα στρώματα προτάσεις του ΔΝΤ. Επομένως ο Γ. Α. Π. απεδείχθη ανίκανος ή απατεώνας.
Με αυτά και άλλα ακόμη αναγκάσθηκε ο Γ. Α. Π. να καταφύγει στο ΔΝΤ, λαμβάνοντας και άλλα επαχθή μέτρα για τους αδυνάτους. Mεταξύ αυτών η περικοπή της 13ης και 14ης σύνταξης, που αντιστοιχούν σε 350 εκατ. ευρώ. Και όμως τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να βρεθούν εάν ο Γ. Α. Π. καταργούσε άλλες περιττές κρατικές δαπάνες. Όπως π.χ. την παράλογη μισθοδοσία των ιερέων και των επισκόπων με τα χρήματα των φορολογουμένων, που ανέρχεται σε 350 εκατ. ευρώ ετησίως. Σημειωτέον ότι η μισθοδοσία αυτή θεσμοθετήθηκε από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου.
Η κατάσταση αυτή είναι απαράδεκτη διότι ως γνωστόν το δημόσιο ταμείο πρέπει να μισθοδοτεί τον απαραίτητο αριθμό υπαλλήλων που προσφέρουν υπηρεσίες στο σύνολο. Όμως οι ιερείς και οι επίσκοποι δεν προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες. Ασχολούνται με τελετές, κηρύγματα και ηθικολογίες, που αφορούν τους πιστούς ενός θρησκευτικού δόγματος και όχι τους πολίτες. Είναι απαράδεκτο και άδικο οι φορολογούμενοι και χειμαζόμενοι νεοέλληνες να επωμίζονται και αυτό το βάρος, όπως τόσα άλλα που πρέπει να καταργηθούν. Οι ιερείς και οι επίσκοποι πρέπει να μισθοδοτούνται από την τεράστια αφορολόγητη εκκλησιαστική περιουσία. Αυτό θα σήμαινε χωρισμό εκκλησίας και κράτους. Ομως και αυτό το μέτρο, όπως και άλλα πολλά, ούτε το διανοείται ο Γ. Α. Π. διατηρώντας την εκκλησία κράτος εν κράτει και τους εργαζομένους σε πλήρη αδυναμία. Δηλαδή αποδεικνύεται πάλι ανίκανος και επικίνδυνος, όπως ακριβώς οι προκάτοχοί του.