ΣΟΣΙΑΛΗΣΤΕΣ ΚΑΙ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ

[Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Πολίτες", αρ. 12, Μάρτιος 2010]

Γιώργος Ν. Οικονόμου
Δρ Φιλοσοφίας


ΣΟΣΙΑΛΗΣΤΕΣ ΚΑΙ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ


Η χώρα διέρχεται ίσως την κρισιμότερη φάση της ιστορίας της απειλούμενη με γενική χρεοκοπία, αφού η οικονομική φαίνεται ότι είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής, πνευματικής και πολιτικής χρεοκοπίας. Και όμως οι νεοέλληνες περιμένουν την καταστροφή χωρίς αντίδραση, χωρίς διαμαρτυρία και αντίσταση. Θα νόμιζε κανείς ότι την περιμένουν σαν ένα είδος τιμωρίας, ή μάλλον αυτοτιμωρίας. Η στάση αυτή όμως είναι χριστιανική, όχι πολιτική. Και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια όχι στον επουράνιο παράδεισο αλλά στην επίγεια κόλαση. Υπάρχουν βεβαίως κάποιες αντιδράσεις, απεργίες, διαδηλώσεις, πορείες, αλλά αυτές είναι αμυντικές. Δεν αγγίζουν την ουσία του προβλήματος, που είναι το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Δεν τίθενται δηλαδή πολιτικά αιτήματα θεσμικών αλλαγών ή αλλαγής του πολιτικού συστήματος, από τα κοινωνικά στρώματα, που θίγονται άμεσα από τα δυσβάστακτα και άδικα οικονομικά μέτρα. Τα κατώτερα στρώματα που μαστίζονται από την ανεργία, την ακρίβεια και τη φτώχεια, παραμένουν μακράν του πολιτικού χώρου.
Ακόμα και πράγματα ακατανόητα έχουν καταντήσει εν Ελλάδι να φαίνονται αυτονόητα, ενέργειες απαράδεκτες να φαίνονται φυσιολογικές. Ακραίο παράδειγμα: ενώ ο σημερινός πρωθυπουργός με το σύνθημα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» και «Υπάρχουν λεφτά» κερδίζει τις εκλογές το 2009, ανατρέπει όμως άρδην τις υποσχέσεις του τρεις μήνες μετά για να εφαρμόσει τα ληστρικά μέτρα κατά των κατωτέρων στρωμάτων. Και δεν υπάρχει απαίτηση από την κοινωνία ή από τη λεγόμενη Αριστερά για διενέργεια δημοψηφίσματος. Η στάση αυτή είναι ένδειξη ότι η κοινωνία βρίσκεται σε στάδιο προχωρημένης βαρβαρότητας.
Υπάρχει εξήγηση γι αυτόν τον εκβαρβαρισμό. Τις τελευταίες δεκαετίες τα στρώματα αυτά αποπροσανατολίσθηκαν τεχνηέντως από τα βασικά πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, με συνέπεια την απουσία τους από την πολιτική σκηνή. Η διευθυντική ελίτ κατάφερε να τα χειραγωγήσει και να γίνει κυρίαρχος του παιγνιδιού με κατάλληλες κινήσεις αντιπερισπασμού. Έγκλειστα στα ψεύδη των κομμάτων, κολακευμένα από παροχές διαφόρων ειδών, τυφλωμένοα από το όραμα μιας επίπλαστης ευημερίας, στηριγμένης στα δάνεια και τις πιστωτικές κάρτες, αιχμάλωτα μίας περιττής ξέφρενης κατανάλωσης, αποχαυνωμένα από τα τηλεοπτικά θεάματα, εγκλωβισμένα στον εθνικισμό και τη θρησκεία, βρίσκονται τώρα υπό το κράτος της ηττοπάθειας, της ανασφάλειας και του φόβου που φέρνει το σοκ της επικείμενης καταστροφής. Ένας απόπληκτος λαός προσπαθεί να καταλάβει, αλλά δυστυχώς δεν έχει τα εργαλεία γι’ αυτό, διότι δεν προσπάθησε να τα συγκροτήσει τα προηγούμενα έτη. Φαίνεται να έχει απολέσει την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή του, έχει χάσει τον τρόπο κατανόησης και δράσης.
Αυτό που έμαθε ως πολιτική δράση είναι, από τη μια, εκλογές, κομματικές παράτες και λοβιτούρες, κινήσεις ελεγχόμενες από τους κομματικούς γραφειοκράτες ή από τις συνδικαλιστικές συντεχνίες, συγκεντρώσεις για το μακεδονικό και τις ταυτότητες, υστερίες υπέρ του Μιλόσεβιτς, του Κάρατζιτς και του Οτσαλάν, διαμαρτυρίες κατά του βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού, και από την άλλη, η τυφλή βία των κουκουλοφόρων, των σπασμένων βιτρινών και των καμένων αυτοκινήτων. Η νεοελληνική κοινωνία δεν μπορεί να εννοήσει ότι ούτε οι επαγγελματίες συνδικαλιστές ούτε οι κομμουνιστές γραφειοκράτες ούτε οι ποικιλώνυμοι εθνικιστές και χριστιανοορθόδοξοι ούτε οι καταστροφές αποτελούν πολιτική απάντηση στην καταστροφή.
H καταστροφή δεν αποτρέπεται με συντεχνίες, με σταλινισμούς, με εθνικισμούς, με θρησκείες και με καταστροφές, αλλά με τη δημιουργία. Εδώ βρίσκεται μία κρίσιμη αξία που είναι άγνωστη εν Ελλάδι. Οι νεοέλληνες δεν έχουν μάθει τι σημαίνει ουσιαστική δημιουργία, ευγενής άμιλλα και αγώνας (κοινωνικός, πολιτικός, πολιτισμικός), αγώνας για έλεγχο της εξουσίας, για εγκαθίδρυση δημοκρατικών θεσμών, για πολιτική συμμετοχή. Δεν έχουν εθισθεί στη συλλογική προσπάθεια για το γενικό συμφέρον. Το μόνο που έχουν γνωρίσει είναι το κομματικό συμφέρον, οι συνδικαλιστικές διεκδικήσεις, οι συντεχνιακές πιέσεις, το ατομικό και εγωιστικό συμφέρον.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ειδικώς εν Ελλάδι δεν υπήρξε κάποιο αξιόλογο πνευματικό ή πολιτισμικό κίνημα ούτε κάποιος σημαντικός θεωρητικός ή πολιτικός στοχαστής, ανεξάρτητος ή της Αριστεράς. Ενώ τα απαράδεκτα ΜΜΕ προβάλλουν μόνο τις δηλώσεις του Καρατζαφέρη, τους καθεστωτικούς διανοουμένους, τις εθνικιστικές και θρησκευτικές πομφόλυγες των νεορθόδοξων θεολόγων και του Μίκη Θεοδωράκη. Αυτή η μεγάλη και ολέθρια έλλειψη πολιτικού στοχασμού και θεωρητικής σκέψης οφείλεται σε πολλούς λόγους. Μερικοί από αυτούς είναι: ο εγκλωβισμός από τη μια στην ιδεολογία του εθνικισμού, του χριστιανισμού, του φιλελευθερισμού και από την άλλη στην ιδεολογία του μαρξισμού, του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού. επίσης η έλλειψη κριτικής και αυτοκριτικής, ο δογματισμός, η θεώρηση των πραγμάτων ως δεδομένων, ο ευνουχισμός των διανοουμένων από την ένταξή τους σε πανεπιστημιακές εξελίξεις, σε κομματικές συμμαχίες, μιντιακά συμφέροντα, δημοσιογραφικές καριέρες και ποικίλα πλέγματα εξουσίας.
Η πολιτική και η θεωρητική σκέψη, όπως και η φιλοσοφία, ευδοκιμούν σε έδαφος κριτικής και αμφισβήτησης - όχι στο άκαμπτο και ακαλλιέργητο έδαφος των δεδομένων αληθειών, των ιδεολογικών φενακισμών, των κομματικών θεσφάτων και των πανεπιστημιακών σκοπιμοτήτων. Αναπτύσσονται σε περιβάλλον ελευθερίας και δημοκρατίας, που σημαίνει ανοικτός διάλογος, συζήτηση με επιχειρήματα και όχι εσωστρεφής μονόλογος αποκλειστικώς με τους δικούς και τις κλειστές συντεχνίες. σημαίνει ρωγμές, ρήξεις, απώλεια ψευδαισθήσεων και βεβαιοτήτων - είναι ο μόνος τρόπος να αποσαφηνισθούν έννοιες και ζητήματα, να αποφευχθούν τα ιδεολογήματα, ο αυτοεγκλωβισμός στη διατήρηση μικροεξουσιών.
Αυτό που έχει οδηγήσει τη χώρα στη χρεοκοπία είναι το πολιτικό σύστημα με τις απαρχαιωμένες δομές, νοοτροπίες και πρακτικές. Εδώ και τριάντα πέντε έτη, από τη μεταπολίτευση και εντεύθεν, έχουν αλλάξει χιλιάδες πράγματα στον κόσμο, αλλά το ελληνικό πολιτικό σύστημα παραμένει ίδιο και ανάλλαχτο. Για την οικονομική κατάρρευση της χώρας δεν φταίνε μόνο η παγκοσμιοποίηση, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, οι κερδοσκόποι ή άλλοι «εξωγενείς» παράγοντες.
Για το ότι η Αθήνα είναι η πιο άσχημη πόλη στον κόσμο με απαράδεκτα επίπεδα μόλυνσης, θορύβου, πρασίνου και αισθητικής, για το ότι επί δέκα έτη το 70% των νεοελλήνων θεωρούσε τον ανεκδιήγητο Χριστόδουλο το πιο σημαντικό πρόσωπο, για το ότι Ελλάς είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που οι ιερείς, οι αρχιερείς και οι επίσκοποι είναι δημόσιοι υπάλληλοι, για το ότι στον 21ο αιώνα η Ελλάς είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που έχει πρωινή και βραδυνή βάρδια στα σχολεία, για το ότι η Ελλάς είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που έχει τον θεσμό των φροντιστηρίων για την είσοδο στα ΑΕΙ, για το ότι η Ελλάς είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που έχει κατακλυσθεί από αυθαίρετα κτίσματα, για το ότι η Ελλάς ανέλαβε με μεγάλη υπερηφάνεια τους ολέθριους Ολυμπιακούς αγώνες το 2004 και για πολλά άλλα, δεν φταίει το κοινωνικο-οικονομικό σύστημα και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Φταίει πρωτίστως το πολιτικό σύστημα, που υποβαστάζεται από ευρέα κοινωνικά στρώματα και από την πλειονότητα αυτών που θα χαρακτηρίζαμε διανοουμένους.
Το νεοελληνικό πολιτικό σύστημα έχει αποτύχει και συνεπώς έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του. Το κυριώτερο έγκλημα που διέπραξε είναι που σκότωσε την ελπίδα και το όραμα των νέων ανθρώπων, των οποίων υποθήκευσε το μέλλον. Nέοι χωρίς ελπίδα, αισιοδοξία και όραμα σημαίνει βαρβαρότητα. Χρειάζεται λοιπόν επειγόντως να αλλάξει το σύστημα ριζικά, όχι επιφανειακά. Αν δεν αλλάξει τώρα δεν θ’ αλλάξει ποτέ, και θα βυθίσει στη μιζέρια κυρίως τα κατώτερα και μεσαία στρώματα. Διότι τα ανώτερα όπως πάντα έχουν τα μέσα και έχουν φροντίσει για τη διάσωσή τους και την άνετη επιβίωσή τους για πολλές γενιές, όπως έδειξαν οι μαζικές φυγές κεφαλαίων από τη χώρα τους τελευταίους μήνες. Η έξοδος από την κρίση διέρχεται από την είσοδο των ανθρώπων στην πολιτική σκηνή, την αυτοοργάνωσή τους και τον αυτοπροσδιορσμό τους. Κυρίως διέρχεται από την άμεση δημιουργία θεσμών, οι οποίοι θα αποδυναμώνουν τους κυρίαρχους μηχανισμούς κάθε είδους εξουσίας - κομματικής, οικονομικής, μιντιακής, εκκλησιαστικής, συνδικαλιστικής και πνευματικής. θα αποβλέπουν στην ανατροπή του υπάρχοντος σεσηπότος πολιτικού συστήματος και θα επιβάλουν τη συμμετοχή των ανθρώπων στις αποφάσεις, στη θέσπιση των νόμων, στην εξουσία και κυρίως στον δικαστικό έλεγχο της εξουσίας. Αν δεν υπάρξει αυτή τη στιγμή μία σειρά ουσιωδών θεσμικών αλλαγών τότε το τέλος είναι σίγουρα η χρεοκοπία, με όλες τις άσχημες και εφιαλτικές συνέπειες.
Χρεοκοπία του πολιτικού συστήματος σημαίνει πρωτίστως χρεοκοπία του κομματικού συστήματος, όχι μόνο των δύο εναλλασσομένων κομμάτων στην εξουσία αλλά και της απόλυτης κυριαρχίας των κομμάτων εν γένει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει απεγκλωβισμός και απεξάρτηση από κομματικές ιδεολογίες και πρακτικές. Έτσι θα επανέλθει η ελπίδα και το όραμα, είναι ο μόνος τρόπος, είναι μονόδρομος. Συνεπώς, όσο περισσότερο παραμένουν στην εξουσία τα κόμματα, άρα και οι σοσιαληστές, τόσο περισσότερο οδηγούν τη χώρα στη βαρβαρότητα.