Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των συντακτών, 29 Μαρτίου 2013]

Γιώργος Ν. Οικονόμου

Δρ Φιλοσοφίας

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα έχει αποτύχει παταγωδώς, αφού έχει οδηγήσει στη χρεοκοπία. Χρειάζεται επομένως ριζική αλλαγή, η οποία είναι αδύνατο να γίνει από τους υπάρχοντες κομματικούς σχηματισμούς. Στην προοπτική αυτή ένα από τα βασικά ερωτήματα που τίθενται είναι το εξής: Πώς μπορεί να γίνει η αλλαγή του συστήματος;   Πιο συγκεκριμένα: Ποιες είναι οι βασικές κινήσεις που  πρέπει να γίνουν ως πρώτο βήμα; Το ερώτημα αυτό δεν μπορεί να απαντηθεί πειστικά εάν πρώτα δεν ξεκαθαρισθούν ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα, όπως, «ποιος είναι ο στόχος του πολιτικού αγώνα» και «ποιος είναι ο βασικός αντίπαλος για την επίτευξη αυτού του στόχου».

Εάν στόχος είναι η δημοκρατική πολιτεία, με την έννοια της πραγματικής κυριαρχίας των πολιτών και όχι των πολιτικών, της κυριαρχίας των πολλών και όχι των αντιπροσώπων και των κομμάτων, τότε είναι εμφανές ότι στόχος είναι η αλλαγή του υπάρχοντος ολιγαρχικού κομματοκρατικού πολιτεύματος. Αυτό σημαίνει συμμετοχή της κοινωνίας στη λήψη των αποφάσεων, στη θέσπιση των νόμων, στον ουσιαστικό έλεγχο της εξουσίας με πλήρη διαφάνεια.  Άρα χρειάζεται να αποδυναμωθούν οι θεσμοί και τα κέντρα εξουσίας του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος και να αφαιρεθούν αρμοδιότητες από τα στηρίγματά του, ήτοι από κόμματα, κοινοβούλιο, δικαστική εξουσία, οικονομική ελίτ, ΜΜΕ, δημάρχους και περιφερειάρχες. Έτσι όμως προσδιορίζεται και η απάντηση στο δεύτερο ζήτημα, ότι δηλαδή βασικός αντίπαλος στον αγώνα για πραγματική δημοκρατία είναι οι πιο πάνω αναφερθέντες, οι σημασίες και οι θεσμοί του αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος, που επιτρέπουν και εξασφαλίζουν την ολιγαρχική διακυβέρνηση.

Η βασική σημασία του συστήματος αυτού είναι η «αντιπροσώπευση» με εργαλεία τις εκλογές και τα κόμματα. Πρώτο βήμα λοιπόν είναι η αποδυνάμωση της κομματοκρατίας και της «αντιπροσώπευσης». Η εξουσία που αποκτούν τα κόμματα οφείλεται στο γεγονός πως κάποιοι τα ψηφίζουν και τα νομιμοποιούν, δίνοντάς τους την εξουσιοδότηση να πράττουν όπως αυτά νομίζουν. Η οποιαδήποτε εξουσία υπάρχει επειδή κάποιοι συναινούν σε αυτήν. Εάν δεν υπάρχει η συναίνεση των πολλών παύει και η εξουσία. Συνεπώς το βασικό πολιτικό πρόβλημα  δεν είναι ποιο κόμμα ψηφίζουμε, σε ποιο κόμμα αναθέτουμε τη σκέψη και την πράξη μας, διότι τότε απλώς μεταφέρουμε την εξουσία σε άλλους. Το βασικό είναι το πώς μπορεί η εξουσία να μείνει σε εμάς, να ασκηθεί από την ίδια την κοινωνία - έτσι θεμελιώνεται η δημοκρατία.

Αντιθέτως, τα κόμματα αναιρούν τη δημοκρατία, διότι επιδιώκουν με κάθε τρόπο την αύξηση του ποσοστού τους για μεγαλύτερο μερίδιο στην εξουσία, αποτρέποντας τη συμμετοχή και την πρωτοβουλία των ανθρώπων. Κάθε βουλευτής, δήμαρχος ή περιφερειάρχης αυτό που επιδιώκει παντί τρόπω είναι η εκλογή του και η επανεκλογή του. Αυτός είναι ο κύριος σκοπός του, ασχέτως βεβαίως των ιδεολογικών διακηρύξεων και υποσχέσεων με τις οποίες περιτυλίγει και σερβίρει την προσωπική του φιλοδοξία. Ενώ όλα τα κόμματα και οι βουλευτές σε όλες τις χώρες και τις εποχές κόπτονται υπέρ του «λαού» και του «έθνους», εντούτοις ο «λαός» δυσπραγεί και σε περιόδους κρίσης δυστυχεί, ενώ οι ίδιοι ευτυχούν μέσα στην εξουσία και τα προνόμιά τους, από τα οποία όχι μόνο δεν παραιτούνται, αλλά και περιφρουρούν με ιδιάζοντα ζήλο και κυνισμό, όπως συμβαίνει στην χρεοκοπημένη Ελλάδα.

Το ζήτημα μπορεί να ειδωθεί και από μία άλλη πλευρά: δεδομένου ότι το ανθρώπινο ον είναι φύσει εγωιστικό και ιδιοτελές, ποιος ο λόγος να ενδιαφερθεί ο βουλευτής για τις υποθέσεις των άλλων και να θυσιάζει τον χρόνο του και τη βολή του;  Ο μόνος λόγος είναι το προσωπικό όφελος, η συμμετοχή στην εξουσία και η απόκτηση ισχύος, η προβολή και η δημοσιότητα, ο παχυλός μισθός και η γενναία σύνταξη. Όσοι χρημάτισαν βουλευτές πλούτισαν, αποκατέστησαν οικογένεια, συγγενείς, φίλους. Τα ίδια περίπου ισχύουν για τους δημάρχους, τους περιφερειάρχες, τους ανώτερους κρατικούς κομματικούς αξιωματούχους  ή ακόμη για τους κρατικοδίαιτους συνδικαλιστές των ανώτερων οργάνων. 

Στα πλαίσια του κοινοβουλευτισμού όλα τα κόμματα,  όχι μόνο αυτά της συγκυβέρνησης, συμμετέχουν στην εξουσία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για τα κόμματα της Αριστεράς: είναι στυλοβάτες του κομματοκρατικού κοινοβουλευτικού συστήματος, αφού και αυτά στηρίζονται στην ίδια λογική της αντιπροσώπευσης, υποτάσσοντας τα κοινωνικά προβλήματα στο κομματικό συμφέρον. Συνεπώς η εκλογική ενδυνάμωση των κομμάτων εμπεδώνει στην ουσία το κοινοβουλευτικό ολιγαρχικό πολίτευμα. Με άλλα λόγια, ο δρόμος για την αλλαγή του ολιγαρχικού συστήματος προς ένα δημοκρατικό πολίτευμα είναι ένας: πλήρης αποδέσμευση από την εκλογική και κομματική λογική και ταυτόχρονη προσπάθεια δημιουργίας κινήσεων, πρωτοβουλιών, συνελεύσεων που θα αντιστρατεύονται τη λογική της αντιπροσώπευσης.