ΟΙ ΣΥΜΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ

[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 12 Φεβρουαρίου 2019]

Γιώργος Ν. Οικονόμου

Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, συγγραφέας

ΟΙ ΣΥΜΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ

            Επιτέλους ένα μεγάλο μέρος της νεοελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού κόσμου κατάφεραν μετά από 27 έτη κάτι που για τον κοινό νού είναι αυτονόητο: να δεχτούν τη σύνθετη ονομασία της γείτονος χώρας με το όνομα «Βόρεια Μακεδονία». Κατάφεραν να υπερβούν τον άγριο και αδιέξοδο εθνικισμό, τον επικίνδυνο φανατισμό, την πόλωση σε «προδότες» και «πατριώτες», τις φρικώδεις απειλές για κρεμάλες και δικαστήρια, να υπερασπισθούν τη φωνή της λογικής, τον δρόμο της νηφαλιότητας και της ανεκτικότητας.

            Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού κόσμου απέχει πολύ ακόμα από το να συμβάλει στη συγκρότηση πολιτικής κοινωνίας. Παραμένει στο προπολιτικό στάδιο της άγριας και τυφλής διαμάχης, της στοχοποίησης του διαφορετικού, της μισαλλοδοξίας και της θρησκευτικής αντίληψης για τον κόσμο. Δεν έχει ακόμη ξεπεράσει το μυθικό στάδιο και να φθάσει στο στάδιο του λόγου – που είχε κατακτήσει τον 6^ο αιώνα π.Χ. η προσωκρατική σκέψη^. δεν έχει ανακαλύψει την σημασία της πόλεως, ως έννομης και διαλογικής μορφής συνύπαρξης, με σεβασμό της διαφορετικής άποψης στη βάση του διαλόγου και της αντιπαράθεσης επιχειρημάτων. Όσοι επηρεάζονται από αυτόν τον πολιτικό κόσμο βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της άμορφης μάζας των συναισθημάτων και των συνθημάτων, των κραυγών και των απειλών, εγκλωβισμένοι στη βία και τον εκφοβισμό. Αυτό έδειξαν οι τελευταίες εθνολαϊκιστικές εξάρσεις.

             Σε μιά πολιτική κοινωνία το ζήτημα της ονομασίας θα έπρεπε να είχε λυθεί ήδη από το 1992 με το γνωστό «πακέτο Πινέιρο», αλλά δυστυχώς η χώρα είχε ανίκανους και μικρόνοες πολιτικούς, όπως τον Κωνστ. Μητσοτάκη, τον Σαμαρά, τον Αν. Παπανδρέου, τον Κ. Σημίτη, την Δαμανάκη και πολλούς άλλους δευτερεύοντες. Και ενώ το 2008 άρχισε να σχηματίζεται μία ρεαλιστική αντίληψη από τον πολιτικό κόσμο και μεγάλο μέρος της κοινωνίας, εν τούτοις δέκα χρόνια μετά αναδύθηκαν πάλι ανίκανοι και μικρόνοες  πολιτικοί, εγκλωβισμένοι στην εθνικιστική ιδεολογία, στο εκλογικό και μικροκομματικό συμφέρον, όπως ο Κυρ. Μητσοτάκης, η Φ. Γεννηματά, ο Ευάγ. Βενιζέλος, ο  Π. Καμμένος, ο Δ. Κουτσούμπας,  που προσπάθησαν να εμποδίσουν την έλλογη εξέλιξη των πραγμάτων.

            Υπάρχει ακόμη μακρύς δρόμος σε μεγάλο μέρος του κόσμου για τη συγκρότηση ώριμης πολιτικής κοινωνίας, άν σκεφθεί κανείς την αντίδρασή του μετά την μεγάλη χρεοκοπία του 2010. Πράγματι, μετά την παταγώδη αποτυχία του κομματοκρατικού συστήματος, ένα σημαντικό μέρος του κόσμου έβαλε στο κοινοβούλιο κόμματα, όπως το νεοναζιστικό, του Καμμένου, του Λεβέντη και ακροδεξιά άτομα όπως τον Γεωργιάδη, τον Βορίδη και τον αποδεδειγμένα ανίκανο Σαμαρά. Δηλαδή περίπου το 20% των ψηφοφόρων!

            Από την άλλη, το παρήγορο είναι ότι τελείωσε μία περίοδος άγριου και συναισθηματικού εθνικισμού που ανέδειξε ό,τι κακόγουστο και αντιδραστικό υπήρχε στη νεοελληνική κοινωνία, ιδίως τα μαύρα, φαιά και γκρίζα στοιχεία της. Αυτά τα ακραία στοιχεία εκμεταλλεύθηκαν τον εθνικισμό του «Μακεδονικού» για να ανέλθουν. Επαληθεύθηκε έτσι αυτό που είχε πει ο Σάμουελ Τζόνσον: «Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των λωποδυτών».

            Είναι διδακτικό να θυμηθούμε τις μεγάλες συμφορές και καταστροφές στη νεοελληνικής ιστορία που προήλθαν, όλες, από τον παροξυσμό του εθνικισμού, του υπερπατριωτισμού αναμεμιγμένου με θρησκευτικό φανατισμό.

- Η ταπεινωτική ήττα το 1897 από τους Τούρκους, οι οποίοι έφθασαν έως τη Μελούνα της Θεσσαλίας  μέχρι να τους σταματήσουν οι Μεγάλες Δυνάμεις.

- Ο «Εθνικός Διχασμός», 1916-1917 που ήταν ουσιαστικά ένας εμφύλιος πόλεμος με θύματα και από τις δύο πλευρές, με ουσιαστικούς υπεύθυνους τον βασιλέα Κωνσταντίνο και την Εκκλησία.

- Η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 που οφείλεται στην υπερπατριωτική αβελτηρία του Κωνσταντίνου, στην ανικανότητα των κυβερνώντων πολιτικών και στην ευλογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτές οι καταστροφές προήλθαν από την περιβόητη «Μεγάλη Ιδέα».

- Η φασιστική δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά (1936-1944), με την συμβολή των Ανακτόρων και την υποστήριξη της Εκκλησίας, με βασανιστήρια, εξορίες, φυλακίσεις των αντιφρονούντων.

- Ο εμφύλιος πόλεμος (1944-1949), που κατέστρεψε χιλιάδες  άτομα, με αγριότητες και τρομοκρατίες, με εκτελέσεις, φυλακίσεις, ξερονήσια, την εφιαλτική Μακρόνησο και χιλιάδες πρόσφυγες στις ανατολικές χώρες. Και εδώ υπήρξε επίσης η συναίνεση της Εκκλησίας. Φυσικά στην περίπτωση αυτή ευθύνες είχε και η Αριστερά (ΚΚΕ).

- Η στρατιωτική Δικτατορία (1967-1974), πάλι με την ευλογία της Εκκλησίας, που ανέστειλε την μετριοπαθή πορεία φιλελευθερισμού που είχε ξεκινήσει από το 1963.

- Το αδιέξοδο στο Κυπριακό από τη δεκαετία του 1960 με τελική μορφή το πραξικόπημα του 1974 και την κατάληψη του 38% της Κύπρου από την Τουρκία. Το αδιέξοδο βεβαίως συνεχίζεται.

            Για όλες αυτές τις καταστροφές υπεύθυνοι ήταν ο Στρατός, τα Ανάκτορα, η Άκρα Δεξιά, η Εκκλησία, η Δικαστική εξουσία που μαζί με την Αστυνομία αποτελούν το βαθύ κράτος και ομνύουν στο Έθνος, στην Πατρίδα και στον Χριστιανισμό. Σε αυτά ακριβώς ομνύουν και οι σημερινοί εθνικιστές, κατηγορώντας τους υπερασπιστές της σύνθετης ονομασίας ως «προδότες». Όμως όλες οι προαναφερθείσες καταστροφές προήλθαν από τους υπερπατριώτες και τους «εθνικόφρονες».

            Ας θυμηθούμε επίσης πως ο φασισμός και ο ναζισμός είχαν ως βασική ιδεολογία τον εθνικισμό, την ανωτερότητα του έθνους και της φυλής. Ας ελπίσουμε, τέλος, πως στο εξής θα υποχωρήσει ο παροξυσμός του εθνικισμού, όπως υποχώρησε σε σχέση με το 1992.