ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΕΡΙΚΛΗ

[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 14 Απριλίου 2020]

Γιώργος Ν. Οικονόμου

Διδάκτωρ Φιλοσοφίας

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΕΡΙΚΛΗ

Ο θάνατος του Περικλή Κοροβέση είναι απώλεια. Φίλος, συναγωνιστής, συγκάτοικος στην θρυλική Κορυδαλέως – στον τρίτο όροφο η κυρία Μαρίκα και η Άλκηστη. Μας συνέδεαν πολλά. Κοινοί αγώνες, κοινοί στόχοι, ιδέες, παρέες, ξενύχτια σε ταβέρνες, σε μπαρ, σε σπίτια, με συζητήσεις επί παντός επιστητού, με διαφωνίες, με χιούμορ, με άφθονο ποτό και τσιγάρο, με τραγούδια, με πάθος για ζωή.

Πρωτοδιάβασα τους συγκλονιστικούς «Ανθρωποφύλακες» στην περίοδο της δικτατορίας, όταν κάποια αντίτυπα ήλθαν παράνομα στην Ελλάδα από κάποιον Γάλλο συναγωνιστή και μοιράζονταν παράνομα από χέρι σε χέρι. Σε αυτό το βιβλίο ο Περικλής περιγράφει με ανεπανάληπτο λιτό τρόπο τα απάνθρωπα βασανιστήρια που υπέστη από Έλληνες αστυνομικούς, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Δεν έπαψε ποτέ να καταγγέλλει την φαλκίδευση των ελευθεριών και τα βασανιστήρια, επισημαίνοντας ότι βασανιστήρια γίνονται και σήμερα, δίπλα μας.

Όταν απεγκλωβίσθηκε από τα ιδεολογήματα της Αριστεράς δεν χωρούσε σε καμία ορθοδοξία και φυσικά δεν τον δέχθηκε καμία ορθοδοξία και γραφειοκρατία. Απρόβλεπτος και αθυρόστομος ενοχλούσε τα κομματικά ιερατεία, ανέτρεπε τα στερεότυπα, τους καθωσπρεπισμούς και τις κανονικότητες. Ήταν ανοικτός στις νέες ιδέες, και οι διαφωνίες μαζί του εξελίσσονταν ομαλά με διάλογο, χωρίς φωνές και διαπληκτισμούς. Ήταν έτοιμος να παραδεχθεί το νέο, να απαρνηθεί τις παλιές ιδέες, να αλλάξει – όπως και άλλαξε κάποιες φορές. Κινούμενος στα σύνορα του λογικού, εκεί που η σκέψη δεν έχει ακόμη εκφρασθεί, ζούσε τη ζωή του ερωτικά και ποιητικά, ατενίζοντάς την με θαυμασμό και απορία, απολαμβάνοντας το καθημερινό, το στιγμιαίο, το τυχαίο. Ζούσε και πορευόταν «όπως εκείνοι που εμπιστεύονταν περισσότερο την πορεία τους στ’ αστέρια παρά στα σύνεργα της πλοιαρχίας».

Άνθρωποι σαν τον Περικλή είναι σπάνιοι, με προσφορά και ανιδιοτέλεια. Η χώρα παράγει πολύ λίγους. Ο Περικλής πλούτισε τη ζωή μας με ένα σωρό πράγματα. Ελευθερία, Αγώνα, Πολιτική, Δημοκρατία, Αναζήτηση, Διάβασμα, Γράψιμο, Φιλία, Έρωτα, Ποίηση, Συζήτηση, Διάλογο, Παρέες, Γενναιοδωρία.

Θα ήθελα να παραθέσω μία τυχαία στιγμή από την αφήγηση των βασανιστηρίων στους «Ανθρωποφύλακες» που δείχνει όλη την βαρβαρότητα των αστυνομικών, αλλά και το σωματικό και ψυχικό κάματο του βασανιζόμενου: «Εγώ πεσμένος στο πάτωμα. Κάποιος μούτριβε το κεφάλι σε κάτι λάσπες. Ξερατά. Μου έτριβε το κεφάλι πάνω στους εμετούς. Με συμβούλευε:   Φάε γουρούνι, φάε, γκρου γκρου γκρου. Είχα κάνει εμετό. Ποιος ξέρει πότε. Πόση ώρα με χτυπάγανε. Πρέπει να υπολογίσω. Υπολογίζω. Τρεις ώρες, μόνο. Τι απέραντος χρόνος μπορεί νάναι τρεις ώρες».  Ώρες, ημέρες, μήνες που αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια για όλη τη ζωή.

Επειδή ο Περικλής ήταν βαθύτατα πολιτικό άτομο θα αναφέρω ένα σχετικό περιστατικό που τον πίκρανε. Ήταν άλλωστε η τελευταία φορά που τον έβλεπα, πολύ καταβεβλημένο. Ήταν στην εκδήλωση που έγινε για τα πενήντα χρόνια από την καταδίκη της Ελλάδας για τα βασανιστήρια της Δικτατορίας στο Δικαστήριο της Ευρώπης (1969). Βασικοί μάρτυρες στο Δικαστήριο ήταν άτομα που υπέστησαν απάνθρωπα βασανιστήρια από τους Έλληνες αστυνομικούς, ο Περικλής, η Κίττυ, η Νατάσα και άλλοι.  Έτσι έμαθαν στο εξωτερικό για τα σκληρά βασανιστήρια των δικτατόρων, αφυπνίσθηκαν, βοήθησαν στον αντιδικτατορικό αγώνα και απέβαλαν την Ελλάδα από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι σκανδιναβικές χώρες. Αυτό το ιστορικό γεγονός είχε μεγάλη πολιτική σημασία για τον μετέπειτα αντιδικτατορικό αγώνα.

Αυτή λοιπόν η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών  τον Δεκέμβριο 2019, και διοργανώθηκε από  τα Πολιτιστικά Ιδρύματα της Σουηδίας, Δανίας, Νορβηγίας, Ολλανδίας. Όμως δεν παρέστη κανένα εγχώριο πολιτικό κόμμα και κανένα από τα ελληνικά ΜΜΕ (εξαίρεση η Εφ. Συν.)! Ο Περικλής, που ήλθε κατ’ ευθείαν από το Νοσοκομείο, καυτηρίασε την απουσία αυτή και μίλησε για την ντροπή και την απογοήτευση που ένοιωσε. Αργότερα έγραψε: «Δεν είχα ποτέ σε ιδιαίτερη εκτίμηση την υπάρχουσα πολιτική. Αλλά να είναι τόσο πολύ γουρούνια δεν το περίμενα». Για μία ακόμη φορά ήταν καίριος. Η λέξη που ταιριάζει στους  πολιτικούς είναι αυτή – διαθέτουν άφθονο κυνισμό, αδιαφορία και γενικευμένο αυτισμό.

Από την ελληνική βαρβαρότητα στα ελληνικά γουρούνια. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο προσπάθησε να ζήσει με αξιοπρέπεια. Όταν έχεις γνωρίσει τον Περικλή και έχεις πορευθεί μαζί του, είναι πολύ δύσκολο να μην συνεχίσεις να αγωνίζεσαι για κάποιες αξίες, τις οποίες οι πολλοί έχουν δυστυχώς διαγράψει. Αλλά η έλλειψη και η απουσία αυτών των αξιών καθιστά το σύστημα παρακμιακό και την κοινωνία αφασική.

Σε τέτοιες στιγμές υπό το βάρος της απώλειας και του συναισθήματος, τα λόγια είναι αδέξια και φτωχά. Θα είναι πάντα μαζί μας. Η σκέψη μας είναι στην Μαρία και στον Χριστόφορο.