ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 18 Ιουνίου 2020]

Γιώργος Ν. Οικονόμου

Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, συγγραφέας

ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

          Η παγκόσμια πανδημία του κορωνοϊού δημιουργεί νέες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Κατ’ αρχάς, διαπιστώθηκε ότι, εκτός από την συνήθη παγκοσμιοποίηση που ξέραμε, αποκτήσαμε και την παγκοσμιοποίηση των ιών. Ένας ιός από το Γουχάν της Κίνας ή από μια πολιτεία των ΗΠΑ μπορεί να εξαπλωθεί μέσα σε λίγες ημέρες σε όλον τον κόσμο. Οι επιστήμονες λένε πως συντελεστής στην νοσηρή κατάσταση είναι οι άθλιες βιομηχανικές συνθήκες μαζικής εκτροφής των ζώων και η κακοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος. Επίσης, έγινε σαφές πως τα συστήματα υγείας είναι πολύ ανίκανα και αδύναμα να προστατέψουν την δημόσια υγεία. Αυτό οφείλεται κυρίως σε πολιτικούς λόγους, όπως π.χ. στις ΗΠΑ που το δημόσιο σύστημα υγείας είναι ανύπαρκτο, αφού και τα ελάχιστα που είχαν γίνει με το Obamacare καταργήθηκαν εν μια νυκτί από τον ανεκδιήγητο Τραμπ.

Αλλά και στην Ευρώπη τα δημόσια συστήματα υγείας στις περασμένες δεκαετίες είχαν αποδυναμωθεί πάρα πολύ από τις νεοφιλελεύθερες περικοπές, τις απολύσεις, τις ιδιωτικοποιήσεις και γενικώς την απαξίωση των δημοσίων υπηρεσιών, με αποτέλεσμα τα χιλιάδες θύματα. Ο τομέας της υγείας είναι από τους πλέον κερδοφόρους τομείς και οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις υπάκουσαν στις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, στα lobbies των μεγαλογιατρών και στα τεράστια οικονομικά συμφέροντα που λυμαίνονται την δημόσια υγεία. Κραυγαλέο παράδειγμα η Βρετανία η οποία είχε ένα από τα καλύτερα συστήματα υγείας και μετά την διακυβέρνηση της νεοφιλελεύθερης Θάτσερ από το 1980 το σύστημα αυτό διαλύθηκε Από την πλευρά του το λεγόμενο Εργατικό κόμμα που διαδέχθηκε τους Tories στην εξουσία συνέχισε την ίδια πολιτική.  Σε συνδυασμό με τις λανθασμένες ενέργειες της κυβέρνησης, οι συνέπειες ήταν ο μεγάλος αριθμός κρουσμάτων και θανάτων από την πανδημία. Όσον αφορά τα άλλα κράτη η μόνη αποτελεσματική μέθοδος ήταν ο δίμηνος εγκλεισμός και η κοινωνική αποστασιοποίηση.

Η δημόσια υγεία είναι ένα από τα κοινά αγαθά. Στο πλαίσιο αυτό τίθεται το ζωτικό πολιτικό ζήτημα των κοινών αγαθών, τα οποία κινδυνεύουν να παραδοθούν, όσα ήδη δεν παραδόθηκαν, στα ιδιωτικά συμφέροντα από τις νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής. Για να μείνουμε στην Ελλάδα, υπάρχει μία σειρά προβλημάτων που έχουν σχέση με τα κοινά αγαθά και ζητούν την λύση τους,  όπως της αναξιόπιστης Εκπαίδευσης, της απαράδεκτης Κοινωνικής ασφάλισης, της ανύπαρκτης δημόσιας και αντικειμενικής Ενημέρωσης, των προβληματικών μέσων μαζικής μεταφοράς, της κακοποίησης του περιβάλλοντος, του αριστοκρατικού θεσμού της βουλευτικής και υπουργικής ασυλίας, του χωρισμού πολιτείας-Εκκλησίας, του αντιδημοκρατικού θεσμού να κυβερνά και να αποφασίζει το 39% για το υπόλοιπο 61% και εις βάρος του!

Τα ζητήματα αυτά είναι πολύ σημαντικά διότι αφορούν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και ατομικές ελευθερίες, κυρίως το μέγιστο ζήτημα της ισότητας. Έχουν όμως αφεθεί επί δεκαετίες στα χέρια ανίκανων, διαπλεκόμενων και διεφθαρμένων κυβερνήσεων, με συνέπεια την συνεχή επιδείνωσή τους και την αδύνατη επίλυσή τους. Εκκωφαντικό παράδειγμα η σημερινή νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση Δεξιάς-Ακροδεξιάς, με το αντιεκπαιδευτικό νομοσχέδιο της  Κεραμέως που θυσιάζει στην παρωχημένη ιδεολογία της Δεξιάς και στην ιδιωτικοποίηση, το αντιπεριβαλλοντικό νομοσχέδιο του Χατζηδάκη που παραδίνει προστατευόμενες περιοχές natura και αρχαιολογικούς χώρους στο αδηφάγο ιδιωτικό κεφάλαιο, την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του νερού, την αύξηση της κρατικής αυθαιρεσίας, του κυβερνητικού αυταρχισμού και της αστυνομικής βίας.

Αυτά σε συνδυασμό με το τεράστιο οικονομικό χρέος που συσσώρευσαν στο παρελθόν το πολιτικό σύστημα και η οικονομική ελίτ, την αύξηση της οικονομικής ύφεσης, της ανεργίας, των αδικιών, των ανισοτήτων και της φτωχοποίησης μεγάλων πληθυσμιακών συνόλων, δημιουργούν μεγάλα κοινωνικά χάσματα, εξουθενώνουν τα μεσαία και κατώτερα στρώματα, αποτελούν μέγιστο κοινωνικό πρόβλημα, ένα εκρηκτικό μείγμα. Ήδη η απροθυμία της κυβέρνησης για επίλυση των προβλημάτων είναι έκδηλη στο ζήτημα της δημόσιας υγείας, αφού δεν προχώρησε σε γενναίες αποφάσεις για την καλυτέρευση των συνθηκών νοσηλείας, εργασίας και σε προσλήψεις για ανανέωση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.  

            Αυτά τα γενικά και κεντρικά προβλήματα, η επανάκτηση των κοινών αγαθών που αφορούν όλη την κοινωνία, κυρίως το επίκαιρο πρόβλημα της ταλαιπωρημένης και απαξιωμένης Δημόσιας Υγείας, είναι αδύνατον να λυθούν με τοπικές κινήσεις. Η θανατηφόρα πανδημία κραυγάζει για την ανάγκη μιας πολιτικής παρέμβασης στην κεντρική σκηνή. Οι θεσμικές αλλαγές, άρα και οι συνταγματικές που απαιτούνται για μια δημοκρατική πορεία, μόνο ως κεντρικά ζητήματα μπορούν να τεθούν και να αποτελέσουν το αντικείμενο μαζικής πολιτικής κινητοποίησης. Οι θεσμικές αλλαγές θα έχουν στόχο την συμμετοχή της κοινωνίας στις αποφάσεις που διαμορφώνουν και καθορίζουν το μέλλον της. Οι περασμένες δεκαετίες έδειξαν ότι η απουσία της κοινωνίας από την λήψη των αποφάσεων και την θέσπιση των νόμων έχει ολέθρια αποτελέσματα.