Γιώργος Ν. Οικονόμου: ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ΣΤΟ FACEBOOK

[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 1 Μαρτίου 2021]

Γιώργος Ν. Οικονόμου

Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, δοκιμιογράφος

ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ΣΤΟ FACEBOOK

Στις 25 Φεβρουαρίου το facebook διέγραψε απροειδοποίητα και χωρίς καμία εξήγηση τη σελίδα «Αυτολεξεί», τη σελίδα του Athens School καθώς και όλα τα προφίλ των χρηστών που διαχειρίζονταν τις σελίδες αυτές. Ο λόγος, όπως φαίνεται, ήταν η αναγγελθείσα διοργάνωση της διαδικτυακής εκδήλωσης για την πολιτική και τη λογοκρισία στα κοινωνικά δίκτυα. Είναι η πιο σοβαρή μέχρι στιγμής περίπτωση λογοκρισίας στην Ελλάδα. Οι υπεύθυνοι των δύο σελίδων καταγγέλουν: «Πρόκειται για τη δικτατορία του facebook. “Τολμήσαμε” να ενημερώσουμε τους αναγνώστες μας όλο το προηγούμενο διάστημα πως το facebook συνεχίζει τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις, όπως έγινε γνωστό από τις τελευταίες του επίσημες ανακοινώσεις. Όλο και περισσότερες σελίδες βρίσκονται ήδη στο στόχαστρο από τους ιθύνοντες του μέσου και διαγράφονται ή μπαίνουν σε καθεστώς “περιορισμένης ορατότητας”».

Το «Αυτολεξεί» είναι ηλεκτρονικό περιοδικό με αρθρογραφία, διαδικτυακές εκδηλώσεις και εκπομπή στο The Press Project. Το Athens School είναι μία νέα εκπαιδευτική προσπάθεια που ξεκίνησε το 2020 με την διεξαγωγή μαθημάτων και σεμιναρίων στην φιλοσοφία, στην πολιτική και άλλους τομείς, καθώς και εργαστήρια στην ξυλουργική. Οι δύο συλλογικότητες είναι προσανατολισμένες στην ανάδειξη κάποιων σημαντικών στοχαστών και ιδεών (ελευθερία, ισότητα, δημοκρατία, πολιτική συμμετοχή, απομεγέθυνση, αλληλεγγύη, αυτοκαθορισμός, αγώνας). Από την ίδρυσή τους ήδη έκαναν σαφή τη θέση τους στο θεωρητικό και πολιτικό πεδίο.

Το «Αυτολεξεί» δημοσιεύει θεωρητικά, πολιτικά, κοινωνικά κείμενα με κριτική όχι μόνο στην επικίνδυνη ακροδεξιά κυβέρνηση του Μητσοτάκη, αλλά και στο ολιγαρχικό αντιπροσωπευτικό σύστημα, στην κομματική αφασία όλων των αποχρώσεων και στον νεοφιλελευθερισμό. Υποστήριξε εναλλακτικά συνεταιριστικά, αυτοδιαχειριστικά εγχειρήματα, αντιφασιστικές εκδηλώσεις κατά της Χρυσής Αυγής, διαμαρτυρίες κατά της καταστροφής του περιβάλλοντος όπως η εκτροπή του Αχελώου, η εγκατάσταση παντού ανεμογεννητριών, η τσιμεντοποίηση της Ακρόπολης, ο βιασμός των ευρημάτων στον σταθμό Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης, η ανηθικότητα στον χώρο του Εθνικού Θεάτρου (στα τρία τελευταία και σε άλλα πολλά είναι υπεύθυνη η μη έχουσα σχέση με τον πολιτισμό Λίνα Μενδώνη). Το πιο σημαντικό είναι η υπεράσπιση και η διάδοση των φιλοσοφικών και πολιτικών ιδεών του Κορνήλιου Καστοριάδη, των ιδεών της αυτονομίας και της άμεσης δημοκρατίας - της άμεσης δημοκρατίας ως πολιτεύματος, όχι ως διαχειριστικής διαδικασίας. Η συζήτηση των απόψεων αυτών δεν εντάσσονται σε καμία ιδεολογία ούτε κομματική παράταξη.

Κατόπιν όλων αυτών είναι προφανές πως η αυθαίρετη λογοκρισία εκ μέρους του Facebook να κατεβάσει τις σελίδες του «Αυτολεξεί» και του Athens School είναι πολιτική απόφαση. Το πιο λυπηρό είναι ότι όλο το πνευματικό υλικό που παρήχθη κοπιαστικά με ατελείωτες ώρες απλήρωτης εργασίας ξαφνικά εξαφανίσθηκε. Δεν υπάρχει δηλαδή ούτε στοιχειώδης προστασία της πνευματικής περιουσίας που υποτίθεται είναι ένα από τα εμβληματικά ιδεώδη του αστικού κοινοβουλευτισμού. Το καθεστώς έχει απογυμνωθεί εντελώς, ο διάλογος και η προστασία των δικαιωμάτων έχει καταντήσει σκέτη ρητορεία.

Φαίνεται πως το Internet ολοένα και περισσότερο κυριαρχείται από συμφέροντα ιδιωτικών εταιρειών που το ελέγχουν καθώς και από παράγοντες ανεξέλεγκτους, τους οποίους δεν γνωρίζουμε αλλά μας καθορίζουν. Πριν από λίγο καιρό το facebook ανακοίνωσε πως σταδιακά θα εξαλείψει κάθε πολιτικό και «εν δυνάμει διχαστικό», περιεχόμενο από τον τοίχο των χρηστών και από την πλατφόρμα γενικότερα, περιχαρακώνοντας έτσι την όποια ελευθερία του λόγου υπήρχε. Στις ΗΠΑ το φαινόμενο αυτό, μαζί με αυτό του περιβόητου ελέγχου των «fake news», αποκτά ακόμα μεγαλύτερη ένταση. Ήδη από το περασμένο καλοκαίρι το facebook προχώρησε σε μαζικό κλείσιμο και απαγορεύσεις αντιφασιστικών σελίδων.

Επομένως, ανακύπτουν θεμελιώδη ερωτήματα: Πώς λειτούργησε και πώς συνεχίζει να λειτουργεί το διαδίκτυο ως τόπος δημόσιας συζήτησης; Υπάρχουν εναλλακτικές αφού στα social media δεν είναι δυνατό να στηθεί μία πολιτική συζήτηση; Πώς μπορεί να γίνει η ουσιαστική πολιτική επικοινωνία και πληροφόρηση ομάδων και κινήσεων που ασκούν κριτική στο υπάρχον πολιτικό οικονομικό σύστημα και δεν εντάσσονται στην αφομοιωτική λογική του; Τι είναι η πολιτική, και ποια η μορφή της σήμερα;[1]

Αποδείχθηκε ότι ο θεωρούμενος, έστω και εικονικά, «δημόσιος χώρος» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι μετέωρος και ευάλωτος από την στιγμή που προσφέρεται ως παροχή από αόρατες εταιρείες συμφερόντων. Ο μόνος πραγματικά δημόσιος χώρος δεν είναι παροχή, ούτε αντιπαροχή, ούτε εικονικός, είναι αυτός που δημιουργείται στον πραγματικό φυσικό χώρο, άμεσα, από την φυσική και πνευματική παρουσία των ατόμων, από τα ίδια τα άτομα. Είναι επιτακτική σήμερα η δημιουργία του, αρχικά με μια πολιτική κίνηση και βάση τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας.

[1] Το δικό μου Σεμινάριο στο Athens School που θα αρχίσει τον Απρίλιο 2021, έχει τίτλο «Επινοώντας ξανά την πολιτική και την δημοκρατία».