Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου 2014

Άμεση δημοκρατία. Αρχές, επιχειρήματα, δυνατότητες




ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ Nέα έκδοση |

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

          ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Αρχές,  επιχειρήματα, δυνατότητες

Σελίδες 256, Τιμή:€ 13,00, Αθήνα 2014 
Από τα κόμματα, τα ΜΜΕ, τους διανοουμένους 
και ιδίως από το Διαδίκτυο κυκλοφορούν πολλές
 και ποικίλες συγχύσεις γύρω από την έννοια της 
 δημοκρατίας. Είναι απαραίτητες λοιπόν ορισμένες
 διασαφηνίσεις και σε αυτές προβαίνουν τα κείμενα
 τού βιβλίου αυτού. Εξετάζουν κατ’ αρχάς τον ορισμό 
της (τι είναι η άμεση δημοκρατία), που έχει 
 ταλαιπωρηθεί  από ποικίλες πλευρές. 
Εν συνεχεία εκτίθενται  διάφορες πτυχές της: 
οι ιστορικές καταβολές στην αρχαία Ελλάδα και δή
 στην Αθήνα, οι θεσμοί,  οι θεμελιώδεις αρχές, 
τα επιχειρήματα καθώς και η αντιπαράθεση 
με ορισμένες ιδεολογίες, όπως ο φιλελευθερισμός,
 ο αναρχισμός,  ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός.

Επίσης εξετάζονται τα χαρακτηριστικά του 

κοινοβουλευτισμού, καθώς και του ελβετικού 
πολιτεύματος που έχει στη λειτουργία
 του τον θεσμό των δημοψηφισμάτων, 
και γίνεται σύγκρισή τους με την άμεση δημοκρατία. 
Δεν θα μπορούσε να λείπει και η ενασχόληση 
με το κίνημα των πλατειών το καλοκαίρι του 2011
 που έθεσε ως στόχο την άμεση δημοκρατία.Τέλος, 
 εξετάζονται οι προϋποθέσεις στις σημερινές 
συνθήκες για την αλλαγή του
 ολιγαρχικού πολιτεύματος και οι δυνατότητες 
της άμεσης συμμετοχής των ατόμων, 
ιδιαιτέρως στην ελληνική περίπτωση.
 

Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2014

ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ



[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 20 Νοεμβρίου  2014]
                                                                                     
Γιώργος Ν. Οικονόμου
Δρ Φιλοσοφίας
oikonomouyorgos.blogspot.com

ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

Με την έλευση της γενικευμένης χρεοκοπίας έγινε πολύς λόγος για την ανάγκη μίας σημερινής «σεισάχθειας», κατά τα πρότυπα των μεταρρυθμίσεων του Αθηναίου νομοθέτη Σόλωνα, όταν στις αρχές του 6ου π.Χ. διαγράφηκαν τα χρέη και απαγορεύθηκε εφεξής η υποδούλωση των ανθρώπων ένεκα χρεών. Αυτό όμως που δεν συζητήθηκε ήταν το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου έγιναν αυτές οι μεταρρυθμίσεις, καθώς επίσης το σύνολο των μεταρρυθμίσεων αυτών. Χωρίς αυτό το ευρύτερο πλαίσιο η «σεισάχθεια» μένει μετέωρη, όπως πολλά πράγματα στην Ελλάδα, ακόμη και η ίδια η χώρα.
Κατ’ αρχάς αυτό που πρέπει να τονισθεί είναι πως ο Σόλων δεν εμφανίσθηκε από το πουθενά, αλλά τον ανέδειξε η είσοδος του κοινωνικού πλήθους στο πολιτικό προσκήνιο για πρώτη φορά στην ιστορία. Τα κατώτερα στρώματα εξεγέρθηκαν και απαίτησαν αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης, όπως περιγράφει συνοπτικώς ο Αριστοτέλης: «ενώ οι πολλοί ήταν υποδουλωμένοι στους ολίγους, εξεγέρθηκε ο δήμος κατά των ευγενών. Επειδή η σύγκρουση ήταν βίαιη και οι δύο παρατάξεις μάχονταν η μία με την άλλη για πολύ καιρό, εξέλεξαν από κοινού τον Σόλωνα ως μεσολαβητή και άρχοντα και του ανέθεσαν την οργάνωση της πολιτείας».  Με άλλα λόγια, έγινε μία κοινωνική-πολιτική εξέγερση των κατωτέρων στρωμάτων κατά των ανώτερων και κατά του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου της αριστοκρατίας που είχε στην κατοχή της το σύνολο σχεδόν της καλλιεργούμενης γης, με αποτέλεσμα πολλοί Αθηναίοι να έχουν καταντήσει δούλοι ένεκα χρεών. Εξέλεξαν λοιπόν ανώτατο άρχοντα τον Σόλωνα το 594/3 ο οποίος προέβη σε ριζικές μεταρρυθμίσεις, που άλλαξαν το κοινωνικό και θεσμικό πλαίσιο.
Πράγματι, εκτός από τη «σεισάχθεια», ο Σόλων αφαίρεσε αρμοδιότητες και εξουσίες από τον Άρειο Πάγο και τις παραχώρησε στα μεσαία και κατώτερα στρώματα. Ο Άρειος Πάγος ήταν ένα αριστοκρατικό συμβούλιο ευγενών-γαιοκτημόνων, ανώτατο κυρίαρχο όργανο που κατείχε και ασκούσε αποκλειστικώς κάθε είδους εξουσία. Ο Σόλων προέβη μεταξύ άλλων σε δύο καινοτόμους πολιτικές αλλαγές, οι οποίες εισήγαγαν το κοινωνικό πλήθος στην πολιτική εξουσία για πρώτη φορά στην ιστορία. Η μία ήταν η είσοδος των κατωτέρων στρωμάτων στην Εκκλησία του δήμου με δικαίωμα στην εκλογή των αρχόντων, οι οποίοι εν τούτοις εκλέγονται μόνο από τα ανώτερα στρώματα. Η άλλη αλλαγή ήταν το δικαίωμα των κατωτέρων στρωμάτων να συμμετέχουν στη δικαστική εξουσία, δηλαδή η ίδρυση για πρώτη φορά των δικαστηρίων των πολιτών.
Η δικαστική μεταρρύθμιση ήταν πολύ σημαντική και κατέστησε τη δικαστική εξουσία των πολιτών κυρίαρχη στην αθηναϊκή πολιτεία, αφού στη δικαιοδοσία της ενέπιπταν όλες οι κοινωνικές και πολιτικές υποθέσεις, με αποτέλεσμα η εξουσία δεν ήταν πλέον αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη. Αυτή η ιδέα της δικαστικής εξουσίας που ασκείται από  πολίτες - και όχι από επαγγελματίες, όχι από κλειστό συντεχνιακό σώμα - αποτέλεσε την αδιαμφισβήτητη βάση και της δημοκρατικής πολιτείας από το 508 π.Χ (Κλεισθένης): όπως και οι άλλες εξουσίες - εκτελεστική, νομοθετική – έτσι και η δικαστική εκπορεύεται και ασκείται από τον δήμο. Τα βασικά στοιχεία λοιπόν της σολώνειας μεταρρύθμισης ήταν η εξέγερση του κοινωνικού πλήθους με επίμονη απαίτηση για ριζικές αλλαγές που είχε ως αποτέλεσμα τη συμμετοχή των κατωτέρων στρωμάτων στα πολιτικά τεκταινόμενα και κυρίως στη δικαστική εξουσία.
Τα στοιχεία αυτά μπορούν να αποτελέσουν γνώμονα και στις παρούσες δύσκολες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Τηρουμένων των αναλογιών και σήμερα η ουσιαστική εξουσία και ο πλούτος ανήκουν σε μια «αριστοκρατία» του χρήματος (τράπεζες, επιχειρήσεις), των κομμάτων, του κοινοβουλίου, των δικαστών, της εκκλησίας και των ΜΜΕ, που οδήγησαν στο σημερινό γενικευμένο αδιέξοδο.  Οι πολλοί ουδεμία ουσιαστική εξουσία ασκούν, αφού όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην τους και επί πλέον βρίσκονται σε δεινή οικονομική και κοινωνική κατάσταση με μεγάλη ανεργία, φτώχεια, ανασφάλεια και χρέη. Είναι λοιπόν απαραίτητες ορισμένες  ριζικές αλλαγές που θα αφαιρέσουν πλούτο και εξουσίες από τις κυρίαρχες εξουσιαστικές ελίτ και θα τα αποδώσουν στην κοινωνία.
Αναγκαία συνθήκη όμως είναι να υπάρξει κοινωνική εξέγερση και  απαίτηση για θεσμικές αλλαγές με κύριο στόχο τη συμμετοχή της κοινωνίας σε αυτά που αποφασίζονται και νομοθετούνται ερήμην της, και έχουν δυστυχώς υποθηκεύσει το μέλλον των επόμενων γενεών. Βασική αλλαγή λ.χ. είναι όχι μόνο η ανεξαρτητοποίηση της δικαστικής εξουσίας από την κυβερνητική, αλλά και η εκ βάθρων αναδιάρθρωσή της με συμμετοχή της κοινωνίας.  Δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή προς τη δημοκρατία χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών στην εξουσία, άρα και στη δικαστική. Αυτό είναι το σημαντικό δίδαγμα τόσο από τον Σόλωνα όσο και από τον Κλεισθένη. Η ανάγκη αυτή είναι επιτακτική σήμερα,  διότι η υπάρχουσα δικαστική εξουσία έχει νομιμοποιήσει όλα τα αντικοινωνικά οικονομικά και πολιτικά μέτρα που ευνοούν σκανδαλωδώς τα ανώτερα στρώματα, ενώ ταυτοχρόνως καθιστούν τα κατώτερα υποτελή και υποταγμένα. Οι αλλαγές δεν μπορούν να γίνουν αν η κοινωνία δεν αποτοξινωθεί από τον κομματισμό και τη νοοτροπία της ανάθεσης σε «αντιπροσώπους». Τα κόμματα και οι βουλευτές δεν έφεραν ποτέ ριζικές αλλαγές προς όφελος της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Οι αλλαγές  ήλθαν μόνο μετά από αυτόνομους αγώνες του κοινωνικού πλήθους.  

















Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014

Η "ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ" ΤΟΥ ΠΑΣΟΚΑΡΙΑΤΟΥ



[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 8 Οκτωβρίου 2014]

Γιώργος Ν. Οικονόμου
Δρ Φιλοσοφίας

Η «ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ» ΤΟΥ ΠΑΣΟΚΑΡΙΑΤΟΥ

Για περισσότερα από τριάντα χρόνια η πολιτική ζωή του τόπου καθορίζεται από τη συμπεριφορά, τη νοοτροπία και την ιδεολογία μίας κομματικής νομενκλατούρας, ενός στελεχικού δυναμικού που προέρχεται από  το ΠΑΣΟΚ, αλλά ως φαινόμενο έχει επεκταθεί και σε άλλους χώρους. Είναι το πασοκαριάτο, που αποτελείται από  βουλευτές, ευρωβουλευτές, κρατικούς υπαλλήλους, δικηγόρους, δημοσιογράφους, από τη συνδικαλιστική αριστοκρατία των τραπεζών, των δημοσίων επιχειρήσεων, των ΔΕΚΟ, από διανοουμένους, πανεπιστημιακούς, καλλιτέχνες. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι νεόπλουτοι είτε λόγω φοροδιαφεύγοντος επαγγέλματος είτε λόγω της διαπλοκής τους με το κράτος, την πολιτική και την άσκηση της εξουσίας. Έχουν δε άμεσες ευθύνες για τη χρεοκοπία.
Η ιδεολογία του πασοκαριάτου είναι ένα μίγμα από κοινότοπες και γενικόλογες απόψεις και ένα συνονθύλευμα εννοιών που στην πραγματικότητα δεν σημαίνουν τίποτε, απλώς συγκαλύπτουν τη ρηχότητά του: σοσιαλισμός, αλλαγή, εκσυγχρονισμός, ανάπτυξη, δημοκρατία, προοδευτισμός, λαϊκά και εθνικά συμφέροντα, αντιαμερικανισμός ή αντιευρωπαϊσμός, εθνικισμός, κρατισμός, και τελευταίως αντιμνημονιακός οίστρος. Όλα αυτά ο μύλος του πασοκαριάτου τα αλέθει, τρέφοντας έτσι τόσο τη δική ύπαρξη και άνοδο όσο και τα όνειρα της πολυάριθμης μικρομεσαίας μάζας, που αποτελεί τη βάση του και επιθυμεί να βολευτεί πάση θυσία από το κρατικό ταμείο,  άπληστη για επιδοτήσεις και προσόδους, για κατανάλωση, τηλεθέαση και σκυλάδικο.
Το πασοκαριάτο είναι έμπειρο, ξέρει τα κατατόπια των κρατικών μηχανισμών, τις κρυφές διόδους της μικρής, μεσαίας και μεγάλης διαπλοκής, τα παιγνίδια της εξουσίας, τους αρμούς της γραφειοκρατίας, τους τρόπους προπαγάνδας και πλασαρίσματος του εαυτού του και κάθε νεωτερικού σωτηριολογικού προϊόντος. Αποδείχθηκε ισχυρό και ανθεκτικό επί δεκαετίες, έχοντας ως κύριο χαρακτηριστικό του τον χαμαιλεοντισμό. Ικανό να ελίσσεται παντού, κατάφερε να δημιουργήσει καθεστώς και ιδεολογία, την ιδεολογία της προσαρμογής σε όλες τις καταστάσεις. Η ιδεολογία του δεν αποσκοπεί στα συμφέροντα της κοινωνίας, στο κοινό αγαθό, παρά μόνο στο δικό του συμφέρον, πράγμα που συγκαλύπτει με λαϊκισμό, δημαγωγία, πελατειακές σχέσεις και γενικόλογα κενά συνθήματα. Το πασοκαριάτο δεν έχει αρχές ούτε ήθος, παρά μόνο ένστικτο αυτοσυντήρησης, γι αυτό οι διάφορες συνιστώσες του μετά τη χρεοκοπία, εγκαταλείπουν το καταρρέον και αναξιόπιστο ΠΑΣΟΚ, αφού δεν εξυπηρετεί πια τα συμφέροντά τους, και πορεύονται καιροσκοπικά αναλόγως της συγκυρίας. Μπορεί η μία να στηρίζει την ακροδεξιά μνημονιακή κυβέρνηση του Α. Σαμαρά-Β. Βενιζέλου, η άλλη να συσκέπτεται με την Κεντροαριστερά ή τους Ανεξάρτητους, η τρίτη να πλαισιώνει τη ΔΗΜΑΡ, η τέταρτη να συζητά με το Ποτάμι και η έκτη να στελεχώνει τον ΣΥΡΙΖΑ. Ενώ, δηλαδή, το ΠΑΣΟΚ φθίνει, το πασοκαριάτο ζει και βασιλεύει.
Η «επιτυχία» του πασοκαριάτου γοήτευσε στο παρελθόν και τη ΝΔ, τόσο του Μητσοτάκη και του Καραμανλή Β΄ όσο και του Σαμαρά, που υιοθέτησαν τη νοοτροπία, τη συμπεριφορά και τους τρόπους δημαγωγίας του. Γοήτευσε επίσης και αρκετά στελέχη του ΚΚΕ και του ΣΥΝ που προσχώρησαν σε αυτό σε καιρούς ευωχίας και επίπλαστης ευημερίας. Συνεπώς μπορεί να γίνει λόγος για πλήρη κυριαρχία του, για «δικτατορία» του πασοκαριάτου, είτε με κεντρώα είτε με δεξιά μορφή. Εξ άλλου σε καιρούς χρεοκοπίας, με την κεκτημένη εμπειρία του και τη σημαία τού αντιμνημονιακού ή της ανανέωσης, το πασοκαριάτο ελίσσεται  στους άλλους κομματικούς χώρους», ετοιμαζόμενο να αλώσει ξανά τον κρατικό μηχανισμό, με αριστερή μορφή τώρα.
Το εύλογο ερώτημα είναι: έπρεπε να καταστραφεί η χώρα για να καταλάβουν οι αποχωρήσαντες βουλευτές και στελέχη του ότι κάτι δεν πάει καλά με το ΠΑΣΟΚ; Δύο τινά συνέβησαν με αυτούς. Είτε μέχρι το 2010 ή το 2011 δεν είχαν καταλάβει τι γινόταν, οπότε είναι ανόητοι και ανίκανοι. Είτε πάλι είχαν καταλάβει και παρέμειναν, οπότε είναι υποκριτές, κυνικοί και θεσιλάγνοι. Και στις δύο περιπτώσεις είναι επικίνδυνοι και επιβλαβείς.
Συνεπώς, το επόμενο ερώτημα είναι: με ποια ιδιότητα τους υποδέχθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, ως ανίκανους, ως κυνικούς ή ως συνυπεύθυνους για τη χρεοκοπία; Μάλλον και με τις τρεις, δηλαδή ως ψηφοσυλλέκτες. Όμως αυτή η ψηφοθηρική λογική είναι κυνική και συντηρεί το πασοκαριάτο παντός είδους και φυσικά δεν μπορεί να συγκροτήσει σοβαρή πολιτική. Ίσως ο ΣΥΡΙΖΑ να βαυκαλίζεται με την ιδέα πως θα τους αφομοιώσει. Όμως το πασοκαριάτο είναι πεπειραμένο, αδίστακτο και ασυγκρίτως πολυπληθέστερο από την ολιγάριθμη νομενκλατούρα του 4% του πρώην ΣΥΝ, άρα βάσει των πιθανοτήτων και ενός παλαιού «νόμου της διαλεκτικής» η ποσότητα δημιουργεί και την ποιότητα.       
Για να απελευθερωθεί η ανθρωπότητα από τη λανθασμένη μαρξιστική ιδέα της «δικτατορίας του προλεταριάτου», πέρασαν 150 έτη. Πότε θα απαλλαγεί η νεοελληνική κοινωνία από την ολέθρια «δικτατορία» του πασοκαριάτου; Εάν δεν απαλλαγεί και συνεχισθεί η «δικτατορία» του, έστω με αριστερή μορφή, δεν θα γίνει και η απαγκίστρωση από την παρακμή και τη χρεοκοπία. Ο μόνος τρόπος για τη επίτευξη της απαλλαγής είναι, με αφύπνιση της κοινωνίας, να γίνουν ριζικές δομικές και θεσμικές αλλαγές για να απαλειφθούν οι «τόποι»  από τους οποίους το πασοκαριάτο αντλεί τη νοσηρή του δύναμη, δηλαδή οι ιδεολογίες του εθνικισμού και της αντιπροσώπευσης, η κομματοκρατία, ο προοδευτισμός, ο κρατισμός, το πελατειακό καθεστώς, η διαπλοκή και η απουσία ελέγχου της εξουσίας.       
           













Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου 2014

ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΝΕΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ



[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 3 Σεπτεμβρίου 2014]

Γιώργος Ν. Οικονόμου
Δρ Φιλοσοφίας

ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΝΕΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Με την ευκαιρία της 40ης επετείου από τον Ιούλιο 1974, που έγινε η «ομαλή» μεταβίβαση της εξουσίας από το δικτατορικό καθεστώς στον παραδοσιακό πολιτικό κόσμο, γράφτηκαν μερικές ανακρίβειες και παρανοήσεις για την αλλαγή αυτή. Η μεγαλύτερη από αυτές είναι ότι τότε υπήρξε «αποκατάσταση της δημοκρατίας». Όμως η αλήθεια είναι διαφορετική. Δεν έγινε καμία «αποκατάσταση της δημοκρατίας», διότι αφ΄ενός πριν από τη δικτατορία δεν υπήρχε δημοκρατία, αλλά μοναρχία («Βασίλειον της Ελλάδος») με συνταγματικές εκτροπές (1965), και αφ’ ετέρου το μεταπολιτευτικό καθεστώς δεν ήταν δημοκρατία, αλλά κοινοβουλευτισμός. Ο κοινοβουλευτισμός ουδεμία σχέση έχει με τη δημοκρατία, είναι φιλελεύθερη ολιγαρχία, όπως έχει αναλύσει ο Κορνήλιος Καστοριάδης. 
Βεβαίως στη Μεταπολίτευση έγιναν ορισμένες μεταρρυθμίσεις,  όπως δημοψήφισμα για την απαλλαγή από τη μοναρχία, εγκαθίδρυση σχετικώς ομαλού κοινοβουλευτικού βίου χωρίς πραξικοπήματα και εκτροπές, χωρίς διώξεις, εξορίες και φυλακίσεις, με δικαιώματα και ελευθερίες, νομιμοποίηση του ΚΚΕ, αναγνώριση του ΕΑΜ ως αντιστασιακής οργάνωσης, καθιέρωση της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας, θεσμοθέτηση του κράτους προνοίας. Οι πρωτοφανείς αυτές αλλαγές - καθυστερημένες βεβαίως αφού στην υπόλοιπη Ευρώπη ήταν κεκτημένες από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου -, προήλθαν ένεκα κυρίως της δυναμικής από την εξέγερση  του Πολυτεχνείου 1973, του πραξικοπήματος της Χούντας κατά του  Μακαρίου στις 15 Ιουλίου 1974 (εισβολή της Τουρκίας, κατοχή του 40% της Κύπρου) και την πλήρη αναξιοπιστία όχι μόνο της δικτατορίας, αλλά και του προδικτατορικού βασιλικού καθεστώτος. 
Όμως οι μεταρρυθμίσεις αυτές άφησαν άθικτο το πλέγμα εξουσίας που είχε υφανθεί επί δεκαετίες πριν: Στρατό, Αστυνομία, Δικαστική εξουσία, ΜΜΕ, Εκκλησία, μηχανισμούς της Δεξιάς, πελατειακό κομματοκρατικό καθεστώς, διαφθορά και διαπλοκή με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Ταυτοχρόνως, η κοινωνία αρκέσθηκε σε διεκδικήσεις παροχών και δεν έδειξε ευαισθησία για θεσμικές και πολιτικές αλλαγές. Αφέθηκε εντελώς στα δύο κόμματα ψηφίζοντάς τα με 85-90% των ψήφων επί τριάντα πέντε συναπτά έτη! Ακόμη και στη μεγάλη κρίση του 1989 (Σκάνδαλο Κοσκωτά) δεν μπόρεσε να διεκδικήσει μία πολιτική και θεσμική αλλαγή που χρειαζόταν.
Το αποτέλεσμα ήταν να εδραιωθεί το σύστημα της κομματοκρατίας, του πελατειακού κράτους, της διαπλοκής και της ρεμούλας που οδήγησε στη χρεοκοπία. Μια σειρά από λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις, χωρίς την ουσιαστική ενημέρωση της κοινωνίας, επέτρεψαν τον περαιτέρω εγκλωβισμό στον δανεισμό και τη χρεοκρατία - ανάληψη της Ολυμπιάδας του 2004, μεγάλα άχρηστα έργα, είσοδος στο ευρώ με ψευδή στοιχεία, τεράστια οικονομική ενίσχυση των τραπεζών από τα χρήματα των φορολογουμένων, επίθεση στο εισόδημα, στο βιοτικό επίπεδο, στα δικαιώματα των μικρομεσαίων στρωμάτων, υπαγωγή στην τρόικα. Σημειωτέον πως για τα μεγάλα οικονομικο-πολιτικά σκάνδαλα και την χρεοκοπία ουδείς πολιτικός έχει οδηγηθεί στη φυλακή, ουδενός η περιουσία δημεύθηκε.
Έτσι το αποτυχημένο σύστημα εδώ και τέσσερα χρόνια, αφότου  οδήγησε στην  χρεοκοπία, επιβιώνει πάντα χάρις στη συναίνεση της κοινωνικής «πλειοψηφίας» (έστω εκλογικής). Από την πλευρά της η πολυδιασπασμένη Αριστερά παρουσιάζεται ανίκανη να εμπνεύσει ένα κοινωνικό κίνημα για ουσιαστικές αλλαγές. Πράγματι, ένα μέρος της συναίνεσε στην ακροδεξιά κυβέρνηση των Σαμαρά-Βενιζέλου, ενώ το κομμουνιστικό μέρος της, αρνούμενο την πραγματικότητα, αυτοϊκανοποιείται στο περιθώριο με μαρξιστικές ιδεολογίες και σταλινικές ορθοδοξίες. Τέλος, το τρίτο  μέρος της, αιφνιδίως διογκωθέν λόγω της χρεοκοπίας και της αποτυχίας του δικομματισμού, αναλώνεται σε λαϊκίστικα συνθήματα, κρατικίστικες ιδεολογίες, εκλογικίστικες αλχημείες, προσωπικές φιλοδοξίες, αρχηγισμούς, παραγοντισμούς και σοσιαλιστικές στρατηγικές, παραμένοντας εξαρτημένο από την εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα πασοκική νομενκλατούρα. 
Υπάρχει επομένως ανάγκη για μία ουσιαστική αλλαγή, για πραγματική δημοκρατία, για νέα μεταπολίτευση. Με το κίνημα των πλατειών το καλοκαίρι 2011 άρχισε να σχηματίζεται αφ’ ενός μία κοινωνική αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος και αφ’ ετέρου απεξάρτηση από την αποτυχημένη κομματοκρατία. Το κίνημα αυτό έθεσε ζητήματα ριζικών θεσμικών-δομικών αλλαγών και τις βάσεις για την ανάπτυξη πολλών εγχειρημάτων κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας, αυτοδιαχείρισης και τοπικοποίησης των προβλημάτων. Επίσης δημιούργησε το πλαίσιο για την περαιτέρω συγκρότηση ενός κοινωνικού-πολιτικού κινήματος που θα υπερβαίνει τις κομματικές επιρροές και τους εκλογικούς τακτικισμούς, δεν θα εγκλωβίζεται σε αντικυβερνητισμούς και αντιπολιτευτισμούς, αλλά θα ανοίγεται στην αυτοκυβέρνηση και στη δημιουργία πρωτογενούς πολιτικής. Η ριζική αλλαγή δεν μπορεί να προέλθει από ένα ή δύο κόμματα. ούτε σημαίνει μόνο οικονομικές ελαφρύνσεις των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων ή έξοδο από το ευρώ. ούτε μόνο κάποιες απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, όπως μείωση του αριθμού των βουλευτών και των προνομίων τους, κατάργηση της υπουργικής και βουλευτικής ασυλίας, αναδιάρθρωση της δικαστικής εξουσίας κ.ά.
Ριζική αλλαγή σημαίνει εκδημοκρατισμός της κοινοβουλευτικής ολιγαρχίας, συμμετοχή της κοινωνίας στη λήψη των αποφάσεων, στη θέσπιση των νόμων και στον ουσιαστικό έλεγχο της εξουσίας.   Είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να οδηγήσει στην ανάκαμψη. Αν η κοινωνία αφεθεί στις υποσχέσεις της Αριστεράς για εκλογικές διευθετήσεις, και της αναθέσει εν λευκώ τον χειρισμό των μεγάλων προβλημάτων, όπως έχει κάνει μέχρι σήμερα, τότε θα χαθεί ακόμη μία ευκαιρία, ίσως η τελευταία, πριν από τον οριστικό καταποντισμό. Ας ελπίσουμε πως το κίνημα των πλατειών του 2011 δεν ήταν ο επιθανάτιος ρόγχος της κοινωνίας, αλλά η αρχή ενός νέου αυτόνομου κινήματος που θα οδηγήσει σε μία νέα μεταπολίτευση, ουσιαστικώς διαφορετική από αυτήν του 1974.