Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2019

ΥΦΕΡΠΩΝ ΦΑΣΙΣΜΟΣ. Για τον Χρήστο Γιανναρά




[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 19 Φεβρουαρίου 2019]

Γιώργος Ν. Οικονόμου
Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, συγγραφέας


ΥΦΕΡΠΩΝ ΦΑΣΙΣΜΟΣ
Για τον Χρήστο Γιανναρά

            Από τη δεκαετία του 1990 σε ένα τμήμα της κοινωνίας παρατηρείται άνοδος του εθνικισμού, της θρησκευτικής ρητορείας και του αντιδυτικισμού. Οι συνθήκες που επέτρεψαν αυτά τα φαινόμενα ήταν κατ’ αρχάς η αποτυχία του ελληνικού πολιτικού συστήματος και η διαφθορά του που φάνηκε ήδη το 1989 (σκάνδαλο Κοσκωτά, δίκη Α. Παπανδρέου). Μετά  ο φανατισμός  με το «μακεδονικό» ζήτημα εναντίον της γείτονος χώρας και της σύνθετης ονομασίας της με το όνομα «Μακεδονία». Στη συνέχεια η υστερία υπέρ των Σέρβων ορθοδόξων χριστιανών  και σφαγιαστών των Βαλκανίων (Μιλόσεβιτς, Μλάντιτς, Κάρατζις). Επίσης, οι κινητοποιήσεις υπέρ της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Τέλος, οι επιθέσεις και τα υβρεολόγια κατά του Βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού. Σε αυτές τις εκδηλώσεις εθνικιστικής υστερίας πρωτεύοντα ρόλο έπαιξε η Χριστιανική Εκκλησία και οι νεοορθόδοξοι θεολογίζοντες.     
            Εξέχουσα θέση στους τελευταίους κατέχει ο θεολόγος αρθρογράφος πρωινής εφημερίδας Χρήστος Γιανναράς. Από τη δεκαετία 1980 στρέφεται εναντίον του Δυτικού πολιτισμού και του Διαφωτισμού και σπέρνει εθνικιστικές και θρησκευτικές ιδέες, με κορύφωση την υποστήριξη του θεοκρατικού και μοναρχικού Βυζαντίου ως υπόδειγμα τρόπου ζωής! Κατά καιρούς έχει υποστηρίξει αμφιλεγόμενα πρόσωπα όπως τον Κωνσταντίνο Καραμανλή Α’, τον Βγενόπουλο, τον Πάγκαλο, την Γαρυφαλιά Κανέλλη, τον Χριστόδουλο, τον Πούτιν. Έχει επίσης προτείνει την καταστρατήγηση του Συντάγματος με σχηματισμό εξωκοινοβουλευτικής κυβέρνησης  από ανώτατους αξιωματούχους του Στρατού, της δικαστικής εξουσίας και της οικονομίας, για να «σωθεί η χώρα».
            Τις τελευταίες δεκαετίες ο Γιανναράς επιδίδεται σε παραληρήματα εναντίον κάθε διαφορετικής άποψης. Καταφέρεται κατά πάντων σαν να είναι ο αδιαμφισβήτητος εκφραστής της αλήθειας, του σωστού και της ηθικής. Τα κείμενά του είναι λίβελλοι και πολεμικές, χωρίς επιχειρήματα, αλλά με συναισθηματισμούς, αμετροεπή επιθετικότητα, με ανεπίτρεπτη λεκτική βιαιότητα και ύβρεις. Διασπείρουν μισαλλοδοξία, πόλωση και εμφυλιοπολεμικό μένος.
            Τελευταίο δείγμα είναι πρόσφατο άρθρο του σε πρωινή εφημερίδα με αφορμή την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών από την Βουλή, το οποίο από την αρχή μέχρι το τέλος περιέχει μόνο ψεύδη και ύβρεις. Σε αυτό τοποθετεί στο ίδιο επίπεδο τον Κολοκοτρώνη, τον Λεωνίδα και τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά! Πιστεύει ότι σήμερα ζούμε σε «συλλογική συμφορά» και χαρακτηρίζει τους υποστηρικτές της Συμφωνίας στα ΜΜΕ «παραχαράκτες», διότι κατασκευάζουν «εντυπώσεις», και όσους τους πιστεύουν ότι είναι «ευνουχισμένοι από τη σχολική παιδεία», και μεταβολίζουν «άσκεπτα, άκριτα και παθητικά τις τηλεοπτικές εντυπώσεις».
            Οι πολιτικοί αντιμετωπίζονται ως «συμπτώματα αρρώστιας μολυσματικής, σωστής λοιμικής», κατηγορούνται ότι «παρα-φρονούν: αρρωσταίνουν βαρειά». Οι «ριζοσπαστικοί» αριστεροί αποκαλούνται «χαμερπείς λακέδες των Αγορών και του ΝΑΤΟ», «ξεπουλάνε με άθλια τεχνάσματα πατρώα γη και προγονική ιστορία». Ο πρωθυπουργός αποκαλείται «αυτουργός της πρόσφατης ιεροσυλίας (ασέλγειας στην ελληνικότητα της Μακεδονίας)», «επιδεικτικά εξαγορασμένος» και μαζί με τους άλλους  κυβερνώντες είναι άτομα με «αρρωστημένο ψυχισμό». Οι βουλευτές των άλλων κομμάτων που ψήφισαν τις κυβερνητικές επιλογές είναι «νηπιακά μωρόπιστοι, προσήλυτοι στην ιεροσυλία». Οι δε ιστορικοί, που υποστηρίζουν διαφορετικές απόψεις από αυτόν, χαρακτηρίζονται «μισθωμένοι μανδαρίνοι των Αγορών και του ΝΑΤΟ». Όλοι οι πολιτικοί συλλήβδην «συμπληρώνουν το σκηνικό της νεκροπομπής».
            Είναι εμφανές ότι πρόκειται για άρθρο γεμάτο ακρότητες, υπερβολές, μακάβριες εικόνες, με χυδαία υβρεολόγια για τους πάντες. Δεν έχει κανένα έλλογο επιχείρημα, παρά μόνο απαξίωση και διχαστικό φανατισμό. Το ύφος και το ήθος του άρθρου θυμίζουν την μεσαιωνική ατμόσφαιρα του μίσους στον Εθνικό Διχασμό του 1916-17 με το «Ανάθεμα» κατά του Ελ. Βενιζέλου και τον «λιθοβολισμό» στο Πεδίο του Άρεως, με κύριο συντελεστή την ορθόδοξη Εκκλησία.
            Όμως ο Γιανναράς δηλώνει χριστιανός, υμνεί τη θρησκεία «της αγάπης, της ταπείνωσης και της συγχώρεσης». Πρόκειται προφανώς για υποκρισία, διότι διαδίδει τα αντίθετα: το μίσος κατά των ετεροδόξων και την εξαφάνισή τους, με την έπαρση και την αλαζονεία του κατόχου της μοναδικής και αιώνιας αλήθειας. Εδώ ακριβώς βρίσκεται ο ρόλος της θρησκείας: επιτρέπει σε κάποιους πιστούς της να υποστηρίζουν  θεωρητικά ανθρώπινες αξίες και να πράττουν τα ακριβώς αντίθετα. Οι βίαιες και ακραίες απόψεις θα μπορούσαν να αποσοβηθούν εάν υπήρχε έστω ένα ελάχιστο ψήγμα φιλοσοφικής κουλτούρας, με βάση τη νηφαλιότητα, τον διάλογο, τα επιχειρήματα, τον αναστοχασμό και τον σεβασμό του Άλλου. Δυστυχώς αυτά δεν αποκτώνται  στα θεολογικά δόγματα και στον εθνικιστικό φανατισμό.
            Το άρθρο αυτό συντελεί στον εθνικιστικό επικίνδυνο διαχωρισμό σε «πατριώτες» και «προδότες», σε «υγιείς» και «αρρώστους». Σπέρνει τη μισαλλοδοξία και προτρέπει τους «εθνικόφρονες» και «υγιείς» να εξοντώσουν τους «αρρώστους» και τους «προδότες», δηλ. αυτούς που σκέπτονται διαφορετικά από τον ίδιο. Χαρακτηρίζει τους διαφορετικά σκεπτομένους ή έστω τους αντιπάλους ως εχθρούς. Φυσικά ο  εχθρός, κάθε εχθρός, πρέπει να ηττηθεί, να  εξοντωθεί, να καταστραφεί. Στοχοποιεί έτσι πρόσωπα, κόμματα, απόψεις και προτρέπει στην εξαφάνισή τους. Αυτά είναι στοιχεία της φασιστικής ιδεολογίας. Αναρωτιέται κανείς σε τι διαφέρουν τα γραφόμενα του Γιανναρά από τις εμφυλιοπολεμικές κραυγές των χρυσαυγιτών που διαδίδουν την εχθρότητα στην ανοικτή κοινωνία, το μίσος προς την ελευθερία, την ηθική και πολιτική εξαχρείωση. Είναι πλέον εξόφθαλμο ότι ο λόγος του Γιανναρά είναι μία από τις φωλιές στις οποίες εκκολάπτεται το αυγό του φιδιού, είναι πηγή φασιστικών σημασιών.  
             

Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2019

ΟΙ ΣΥΜΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ


[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 12 Φεβρουαρίου 2019]

Γιώργος Ν. Οικονόμου
Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, συγγραφέας

ΟΙ ΣΥΜΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ

            Επιτέλους ένα μεγάλο μέρος της νεοελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού κόσμου κατάφεραν μετά από 27 έτη κάτι που για τον κοινό νού είναι αυτονόητο: να δεχτούν τη σύνθετη ονομασία της γείτονος χώρας με το όνομα «Βόρεια Μακεδονία». Κατάφεραν να υπερβούν τον άγριο και αδιέξοδο εθνικισμό, τον επικίνδυνο φανατισμό, την πόλωση σε «προδότες» και «πατριώτες», τις φρικώδεις απειλές για κρεμάλες και δικαστήρια, να υπερασπισθούν τη φωνή της λογικής, τον δρόμο της νηφαλιότητας και της ανεκτικότητας.
            Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού κόσμου απέχει πολύ ακόμα από το να συμβάλει στη συγκρότηση πολιτικής κοινωνίας. Παραμένει στο προπολιτικό στάδιο της άγριας και τυφλής διαμάχης, της στοχοποίησης του διαφορετικού, της μισαλλοδοξίας και της θρησκευτικής αντίληψης για τον κόσμο. Δεν έχει ακόμη ξεπεράσει το μυθικό στάδιο και να φθάσει στο στάδιο του λόγου – που είχε κατακτήσει τον 6ο αιώνα π.Χ. η προσωκρατική σκέψη. δεν έχει ανακαλύψει την σημασία της πόλεως, ως έννομης και διαλογικής μορφής συνύπαρξης, με σεβασμό της διαφορετικής άποψης στη βάση του διαλόγου και της αντιπαράθεσης επιχειρημάτων. Όσοι επηρεάζονται από αυτόν τον πολιτικό κόσμο βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της άμορφης μάζας των συναισθημάτων και των συνθημάτων, των κραυγών και των απειλών, εγκλωβισμένοι στη βία και τον εκφοβισμό. Αυτό έδειξαν οι τελευταίες εθνολαϊκιστικές εξάρσεις.
             Σε μιά πολιτική κοινωνία το ζήτημα της ονομασίας θα έπρεπε να είχε λυθεί ήδη από το 1992 με το γνωστό «πακέτο Πινέιρο», αλλά δυστυχώς η χώρα είχε ανίκανους και μικρόνοες πολιτικούς, όπως τον Κωνστ. Μητσοτάκη, τον Σαμαρά, τον Αν. Παπανδρέου, τον Κ. Σημίτη, την Δαμανάκη και πολλούς άλλους δευτερεύοντες. Και ενώ το 2008 άρχισε να σχηματίζεται μία ρεαλιστική αντίληψη από τον πολιτικό κόσμο και μεγάλο μέρος της κοινωνίας, εν τούτοις δέκα χρόνια μετά αναδύθηκαν πάλι ανίκανοι και μικρόνοες  πολιτικοί, εγκλωβισμένοι στην εθνικιστική ιδεολογία, στο εκλογικό και μικροκομματικό συμφέρον, όπως ο Κυρ. Μητσοτάκης, η Φ. Γεννηματά, ο Ευάγ. Βενιζέλος, ο  Π. Καμμένος, ο Δ. Κουτσούμπας,  που προσπάθησαν να εμποδίσουν την έλλογη εξέλιξη των πραγμάτων.
            Υπάρχει ακόμη μακρύς δρόμος σε μεγάλο μέρος του κόσμου για τη συγκρότηση ώριμης πολιτικής κοινωνίας, άν σκεφθεί κανείς την αντίδρασή του μετά την μεγάλη χρεοκοπία του 2010. Πράγματι, μετά την παταγώδη αποτυχία του κομματοκρατικού συστήματος, ένα σημαντικό μέρος του κόσμου έβαλε στο κοινοβούλιο κόμματα, όπως το νεοναζιστικό, του Καμμένου, του Λεβέντη και ακροδεξιά άτομα όπως τον Γεωργιάδη, τον Βορίδη και τον αποδεδειγμένα ανίκανο Σαμαρά. Δηλαδή περίπου το 20% των ψηφοφόρων!
            Από την άλλη, το παρήγορο είναι ότι τελείωσε μία περίοδος άγριου και συναισθηματικού εθνικισμού που ανέδειξε ό,τι κακόγουστο και αντιδραστικό υπήρχε στη νεοελληνική κοινωνία, ιδίως τα μαύρα, φαιά και γκρίζα στοιχεία της. Αυτά τα ακραία στοιχεία εκμεταλλεύθηκαν τον εθνικισμό του «Μακεδονικού» για να ανέλθουν. Επαληθεύθηκε έτσι αυτό που είχε πει ο Σάμουελ Τζόνσον: «Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των λωποδυτών».
            Είναι διδακτικό να θυμηθούμε τις μεγάλες συμφορές και καταστροφές στη νεοελληνικής ιστορία που προήλθαν, όλες, από τον παροξυσμό του εθνικισμού, του υπερπατριωτισμού αναμεμιγμένου με θρησκευτικό φανατισμό.
- Η ταπεινωτική ήττα το 1897 από τους Τούρκους, οι οποίοι έφθασαν έως τη Μελούνα της Θεσσαλίας  μέχρι να τους σταματήσουν οι Μεγάλες Δυνάμεις.
- Ο «Εθνικός Διχασμός», 1916-1917 που ήταν ουσιαστικά ένας εμφύλιος πόλεμος με θύματα και από τις δύο πλευρές, με ουσιαστικούς υπεύθυνους τον βασιλέα Κωνσταντίνο και την Εκκλησία.
- Η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 που οφείλεται στην υπερπατριωτική αβελτηρία του Κωνσταντίνου, στην ανικανότητα των κυβερνώντων πολιτικών και στην ευλογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτές οι καταστροφές προήλθαν από την περιβόητη «Μεγάλη Ιδέα».
- Η φασιστική δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά (1936-1944), με την συμβολή των Ανακτόρων και την υποστήριξη της Εκκλησίας, με βασανιστήρια, εξορίες, φυλακίσεις των αντιφρονούντων.
- Ο εμφύλιος πόλεμος (1944-1949), που κατέστρεψε χιλιάδες  άτομα, με αγριότητες και τρομοκρατίες, με εκτελέσεις, φυλακίσεις, ξερονήσια, την εφιαλτική Μακρόνησο και χιλιάδες πρόσφυγες στις ανατολικές χώρες. Και εδώ υπήρξε επίσης η συναίνεση της Εκκλησίας. Φυσικά στην περίπτωση αυτή ευθύνες είχε και η Αριστερά (ΚΚΕ).
- Η στρατιωτική Δικτατορία (1967-1974), πάλι με την ευλογία της Εκκλησίας, που ανέστειλε την μετριοπαθή πορεία φιλελευθερισμού που είχε ξεκινήσει από το 1963.
- Το αδιέξοδο στο Κυπριακό από τη δεκαετία του 1960 με τελική μορφή το πραξικόπημα του 1974 και την κατάληψη του 38% της Κύπρου από την Τουρκία. Το αδιέξοδο βεβαίως συνεχίζεται.
            Για όλες αυτές τις καταστροφές υπεύθυνοι ήταν ο Στρατός, τα Ανάκτορα, η Άκρα Δεξιά, η Εκκλησία, η Δικαστική εξουσία που μαζί με την Αστυνομία αποτελούν το βαθύ κράτος και ομνύουν στο Έθνος, στην Πατρίδα και στον Χριστιανισμό. Σε αυτά ακριβώς ομνύουν και οι σημερινοί εθνικιστές, κατηγορώντας τους υπερασπιστές της σύνθετης ονομασίας ως «προδότες». Όμως όλες οι προαναφερθείσες καταστροφές προήλθαν από τους υπερπατριώτες και τους «εθνικόφρονες».
            Ας θυμηθούμε επίσης πως ο φασισμός και ο ναζισμός είχαν ως βασική ιδεολογία τον εθνικισμό, την ανωτερότητα του έθνους και της φυλής. Ας ελπίσουμε, τέλος, πως στο εξής θα υποχωρήσει ο παροξυσμός του εθνικισμού, όπως υποχώρησε σε σχέση με το 1992.